Dysonans poznawczy
Dysonans poznawczy – definicje
Dysonans poznawczy (cognitive dissonanse) – stan napięcia, który występuje wtedy, gdy dana osoba posiada jednocześnie dwa elementy poznawcze (idee, postawy, przekonania, opinie), które są psychologicznie niezgodne ze sobą. ACI 417.
Dysonans poznawczy – stan nieprzyjemnego napięcia, jakie powstaje wskutek wykrycia rozbieżności między różnymi własnymi przekonaniami albo między przekonaniami a własnym zachowaniem. Na przykład kiedy ludzie zachowują się sprzecznie ze swoimi poglądami, a zachowanie to nie daje się w żaden sposób odwołać, redukują powstały dysonans, zmieniając poglądy w taki sposób, aby je dopasować do zachowania. Choć Leon Festinger uznawał za redukowanie dysonansu za motyw samoistny, wiele późniejszych badań wykazało, że ludzie reagują dysonansem tylko na takie rozbieżności, które w jakiś sposób naruszają ich dobre mniemanie o sobie, redukowanie dysonansu jest zaś bardziej charakterystyczne dla osób o wysokiej samoocenie. WPS 186.
Dysonans poznawczy jest nieprzyjemnym stanem emocjonalnym o własnościach popędu – przypomina więc głód czy pragnienie, w tym sensie, że powoduje ogólną mobilizację organizmu, motywację do usunięcia dysonansu i antycypacyjnego unikania go (czyni unikania zawczasu). WPS 196.
Dysonans poznawczy – napięcie powstające wskutek uświadomienia sobie, że w naszym systemie poznawczym istnieją dwa sprzeczne elementy. Dysonans może się pojawić na przykład, gdy zdamy sobie sprawę, że bez żadnego ważnego uzasadnienia postąpiliśmy niezgodnie z naszymi postawami lub wybraliśmy jedną z możliwości, mimo przesłanek przemawiających na temat drugiej. MPS 177.
Dysonans poznawczy (cognitive disonance) – na pozór banalna teoria spójności poznawczej przedstawiona po raz pierwszy w 1957 przez amerykańskiego psychologa Leona Festingera (1919-89), dotycząca efektów niespójnych przekonań rozumianych jako elementów wiedzy czy sądów. Jeśli jedno z przekonań danej pary wynika w sensie psychologicznym z drugiego – mamy do czynienia z konsonansem (zgodnością); kiedy są sprzeczne – jest do dysonans, a jeśli z siebie nie wynikają i pozostają bez związku, to są względem siebie nieistotne. Kryterium „wynikania z siebie” odnosi się do związków psychologicznych, nie zaś logicznych, a konsonans odnosi się do sytuacji, w której obserwator uznałby za bardziej prawdopodobne, iż osoba przejawiające określone przekonanie, będzie także przejawiała przekonanie zbliżone, a nie jego odwrotność. Dysonans jest stanem napięcia generującym trzy rodzaje zachowań mających na celu jego redukcję: zmianę przekonań, zmniejszenie spostrzeganej ważności niezgodnych przekonań i/lub dodanie dalszych, usprawiedliwiających przekonań. Typowym przykładem dysonansu jest stwierdzenie Palę papierosy i Palenie papierosów szkodzi mojemu zdrowiu. Osoby, posiadające obydwa przekonania, mogą zredukować dysonans na trzy sposoby: zmienić pierwsze stwierdzenie, rzucając palenie lub przekonując się, że rzucili palenie, co jest trudne ze względu na zakorzenienie tego przekonania w zachowaniu; mogą zmienić drugie przekonanie, zaprzeczając, ignorując lub obniżając znaczenie badań łączących palenie z problemami zdrowotnymi, co też jest trudne ze względu na ogrom i rzetelność tych badań; mogą także dać usprawiedliwienie w rodzaju Palę tylko papierosy o małej zawartości substancji smolistych, Bardziej prawdopodobne, że zginę w wypadku samochodowym, aniżeli w wyniku skutków palenia itd., co jest najłatwiejszą i najbardziej rozpowszechnioną postacią dysonansu. Teoria pozwala na sformułowanie niepokrywających się z intuicją przewidywań na temat efektów wolnych wyborów, opierania się pokusie i mówieniu kłamstw. Zob. też efekt posiadania, teoria sprawiedliwości, wymuszona uległość, teoria autopercepcji. CS 151-152.
Dysonans poznawczy – nieprzyjemny stan emocjonalny o własnościach popędu, wywołany brakiem zgodności między różnymi przekonaniami jednostki dotyczącymi tej samej sprawy lub niezgodnością między przekonaniami jednostki a jej zachowaniem. Poczucie dyskomfortu jest tym większe, im większa jest wywołująca go niezgodność, im ważniejsza jest sprawa, której dysonans dotyczy, oraz im silniej sprzeczne przekonania powiązane są z całym systemem przekonań człowieka. Dążąc do redukcji dysonansu poznawczego, jednostka może zmienić własne przekonania pod wpływem napływających informacji, a także dostosować swoje przekonania do zachowania będącego wynikiem nacisków zewnętrznych i sprzecznego z wcześniejszymi przekonaniami jednostki. Chcąc zapobiec powstaniu dysonansu poznawczego, jednostka, odbierając nowe informacje, unika lub ignoruje te, które są sprzeczne z jej przekonaniami, a zapamiętuje przede wszystkim informacje potwierdzające dotychczasowe jej przekonania. Pojęcie dysonansu poznawczego wprowadził do psychologii L. Festinger. SS 70.
Dysonans poznawczy – silnie motywujący stan, w którym u ludzi istnieje konflikt między elementami poznawczymi, zwłaszcza wtedy, gdy ich dobrowolne działania są niezgodne z ich postawami lub wartościami. Twórcą tej teorii był Leon Festinger. PKK V 71.
Wypisy z literatury psychologicznej
Stworzona przez Leona Festingera teoria dysonansu poznawczego jest jedną z najważniejszych koncepcji psychologii społecznej. Opiera się na założeniu, że ludzie dążą do zgodności między różnymi przekonaniami o tej samej sprawie i spójności między swoimi poglądami a postępowaniem. Jeżeli wskutek odebrania nowej informacji, myślenia lub własnego postępowania pojawi się psychologiczna sprzeczność, rodzi się dysonans. WPS 196.
Zdrowy rozsądek i teorie aktywizacji informacji każą przypuszczać, że uświadamianie sobie kosztów rodzicielstwa spowoduje obniżenie jego oceny. Niemniej teoria dysonansu przewiduje coś wręcz przeciwnego – świadomość dobrowolnego narażania się na poważne koszty jest na tyle przykra, że prowadzi ludzi do racjonalizacji tego działania przez dostrzeganie jego dobrych cech. Teoria dysonansu wyjaśnia, dlaczego ludzie dokonują racjonalizacji – czyli dorabiają nieprawdziwe racje do działań podjętych z innych przyczyn (głównym powodem rodzicielstwa nie jest radość, jakie ono daje, tylko poczucie sensu życia). Racjonalizacje takie przyjmują dwie postaci – „słodkiej cytryny” (znajdowania dobrych stron czegoś, co jest niezbyt przyjemne) i „kwaśnych winogron” (znajdowanie złych stron czegoś, co jest przyjemne, choć niedostępne). WPS 197.
Festinger przedstawił bardzo prostą, a jednocześnie oryginalną koncepcję, twierdząc, że od czasu do czasu, a niekiedy nawet często zdarza się, że w naszej świadomości pojawia się rozbieżność czy sprzeczność między przekonaniem, które w danym momencie akceptujemy, a jakimś innym przekonaniem, które w pewien sposób jest z nim sprzeczne. Ta rozbieżność czy sprzeczność, z którą związany jest stan napięcia, to nic innego jak właśnie dysonans, który jest przykry i którego staramy się pozbyć, dążąc do jego redukcji, a tym samym jego przeciwieństwa, jakim jest konsonans. Ważna jest wielkość dysonansu i powinniśmy wiedzieć, od czego ona zależy. Są rozmaite sytuacje, które prowadzą niejako w sposób naturalny do dysonansu. Są nimi wspomniane sytuacje postdecyzyjne lub dobrze znany w Polsce dysonans związany z wymuszoną uległością lub dysonans wywołany przez niesprawdzające się proroctwo. Ludzie podejmują różne działania, w tym również działania intrapsychiczne, które prowadzą do likwidacji czy zmniejszenia dysonansu. Stanisław Mika, Przedmowa do wydania polskiego, w: FTD, s. 13.
Następna z prezentowanych teorii głosi, że nasze postawy zmieniają się pod wpływem zachowań, ponieważ pragniemy utrzymać spójność w obrębie systemu poznawczego. Tak brzmi podstawowa idea sformułowanej przez Leona Festingera (1957) teorii dysonansu poznawczego. Sama teoria jest wyjątkowo prosta: opiera się na założeniu, że w przypadku pojawienia się dwóch sprzecznych myśli lub sądów (elementów poznawczych) człowiek odczuwa napięcie (dysonans), który stara się zredukować. Festinger uzasadnia, że aby zredukować to nieprzyjemne pobudzenie, często odpowiednio dostosowujemy nasze myślenie. Natomiast zakres implikacji owego twierdzenia jest ogromny. Teoria dysonansu odnosi się przede wszystkim do rozbieżności występujących między postawami a zachowaniem. Jesteśmy świadomi i tego, i tego. Kiedy uświadomimy sobie, że postępujemy inaczej, niż myślimy, odczuwamy wewnętrzny przymus przywrócenia harmonii w naszym systemie poznawczym. MPS 177.
Dysonans poznawczy istnieje wtedy, gdy mamy do czynienia z niezgodnością między elementami poznawczymi (przekonaniami, postawami i wiedzą o czyimś zachowaniu). Zakłada się, że dysonans jest stanem dyskomfortu prowadzącym osobę doświadczającą go do jego zredukowania lub eliminowania w drodze zmiany jednego lub więcej elementów poznawczych. A zatem dysonans może stanowić podłoże samousprawiedliwienia, tak zmieniając postawy lub przekonania, aby usprawiedliwiały one wywołane zachowanie (wprowadziły zgodność). ZLP 161.
Teoria dysonansu poznawczego proponuje przekonujące wyjaśnienie tych przystosowań psychicznych, które występują u ludzi dobrowolnie poddającym się przykrym doświadczeniom. Teoria ta głosi, że gdy ludzie dobrowolnie działają w sposób, który wywołuje u nich zakłopotanie lub pod innym względem koliduje z ich postawami i wartościami, wówczas występuje u nich silnie motywujący stan psychiczny zwany dysonansem poznawczym. Osoby, które kontynuują palenie papierosów, chociaż wiedzą o negatywnych konsekwencjach tego nałogu, odczuwają dysonans, podobnie jak gracze, którzy ciągle przegrywają, lecz mimo to grają nadal. To samo dotyczy ludzi, którzy uświadamiają sobie, że postępują w sposób dostarczający im przykrych doznań fizycznych. Nasi rekruci piechoty morskiej mogą więc odczuwać dysonans poznawczy, kiedy zdadzą sobie sprawę, że zgłosili się na ochotnika po to, by teraz mieć doświadczenie znacznie bardziej wyczerpujące i przykre, niż sobie wyobrażali na podstawie reklam rekrutacyjnych. A jaki będzie tego skutek z psychologicznego punktu widzenia? Według teorii dysonansu poznawczego, ludzie są motywowani do unikania przykrego stanu dysonansu. Gdy przekonują się, że doświadczają dysonansu poznawczego, starają się zredukować go sposobami, które są przewidywalne, jeśli nawet nie całkiem logiczne. Są dwa główne sposoby zredukowania dysonansu, polegające na tym, że zmienia się albo swoje zachowanie, albo swoje przekonania. W życiu cywilnym zatem, jeśli szef odnosi się do ciebie ordynarnie, to mógłbyś uniknąć dysonansu, po prostu znajdując sobie inną pracę. Jednakże w przypadku rekruta piechoty morskiej zmiana pracy nie wchodzi w grę: jest za późno, żeby się wycofać, gdy szkolenie podstawowe już się rozpoczęło. Rekrut doznający dysonansu poznawczego jest więc motywowany do przystosowania swojego sposobu myślenia. Jest najbardziej prawdopodobne, że zredukuje on dysonans, racjonalizując swoje doświadczenia („Jest ciężko, ale to kształtuje charakter”), albo rozwijając w sobie większą lojalność wobec tej organizacji („Bycie członkiem takiej elitarnej grupy jest warte wszystkich tych cierpień!”). Ogólnie rzecz biorąc, teoria dysonansu poznawczego głosi, że gdy elementy poznawcze i działania ludzi są w konflikcie (stan dysonansu), ludzie często redukują ten konflikt, zmieniając swoje przekonania tak, by pasowały do ich zachowania. Dlaczego? Ludzie nie lubią uważać siebie samych za niemądrych lub niekonsekwentnych. Aby więc uzasadnić sobie własne zachowanie, są motywowani do zmiany swoich postaw. Inaczej zagrażałoby to ich samoocenie. PKK V 71-2.
Teoria nagród, teoria oczekiwania-wartości, teoria dysonansu poznawczego, teoria atrybucji – wszystkie one zakładają, że nie reagujemy po prostu na sytuacje, lecz na nasze interpretacje poznawcze. PKK V 94.
Zmiana zachowania może oddziaływać zwrotnie, powodując zmianę postawy lub przekonania. Taki kierunek zmiany jest przeciwieństwem tego, czego spodziewalibyśmy się intuicyjnie, a jednak tak właśnie się to odbywa, przy wydatnej pomocy procesów samoatrybucji, autoperswazji i samousprawiedliwienia wywoływanych przez dysonans poznawczy. ZLP 160.
Zmiana postawy jest tylko jednym ze sposobów redukcji dysonansu. Do innych sposobów zalicza się bagatelizowanie danego zachowania lub innego elementu poznawczego, dodawanie elementów zgodnych z postawą lub autoafirmacyjnych oraz bezpośrednie ograniczanie napięcia spowodowanego dysonansem za pomocą narkotyków (leków) i alkoholu. Ludzie wybierają drogę najmniejszego oporu. Bardzo trudno jest zmienić elementy poznawcze niezaprzeczalne, ważne i budujące pozytywny obraz siebie. Kiedy wszystkie elementy poznawcze odnoszące się do sprawy spełniają te warunki, może dojść do intensywnej restrukturyzacji poznawczej, prowadzących do zasadniczych zmian osoby. ZLP 162.
W latach sześćdziesiątych XX wieku zjawisko to tłumaczono najczęściej, odwołując się do teorii dysonansu poznawczego, zaproponowanej przez Festingera. Zgodnie z tą teorią ludzie mają wewnętrzną potrzebę utrzymywania zgodności między swoimi różnymi przekonaniami i doświadczają nieprzyjemnego napięcia (dysonansu) za każdym razem, kiedy występuje między nimi konflikt. Mamy zatem motywację do unikania niespójności i redukowania jej, kiedy już do niej dojdzie. Zdaniem Festingera, człowiek angażujący się w działania sprzeczne ze swoimi postawami doświadcza na ogół dysonansu, gdyż zdaje sobie sprawę z niezgodności między własnym postępowaniem a swoimi przekonaniami. Aby pozbyć się tej sprzeczności i wywoływanej nią przykrości, jednostka zmienia swoje postawy, dostosowując je do własnego postępowania. Krótko mówiąc, kiedy człowiek zaczyna wierzyć w słuszność tego, co zrobił, znika poczucie dysonansu. Jednym z podstawowych warunków pojawienia się nieprzyjemnego napięcia jest poczucie odpowiedzialności za własne zachowanie. Jeśli człowiek działał pod przymusem lub pod wpływem jakichś silnych bodźców, to nie odczuwa dysonansu, a zatem zmiana postawy nie nastąpi. LWW 89.
Tedeschi, Schlenker i Bonoma odkryli, że wiele zjawisk, tłumaczonych powszechnie teorią dysonansu poznawczego, w rzeczywistości wypływa z troski o autoprezentację. Analizując zgromadzoną literaturę przedmiotu, stwierdzili, że istnieją nikłe dowody na to, iż zamiany postaw obserwowane podczas eksperymentów wynikają z redukowania dysonansu poznawczego. Przekonywali, że powodem zmiany postaw po zachowaniu sprzecznym z przekonaniami jest pragnienie jednostki, by wyglądać w cudzych oczach na osobę konsekwentną. Normy wymagają, aby pomiędzy tym, co człowiek mówi, a tym, co robi, istniała zgodność. Reguły takie są zresztą niezbędne dla zorganizowanych, przewidywalnych i korzystnych dla obu stron interakcji. Życie społeczne byłoby niezmiernie trudne, gdyby ludzie nie mieli zwyczaju dotrzymywać obietnic, zachowywać się zgodnie z tym, co mówią, i postępować zasadniczo zgodnie z przekazywanym przez siebie wizerunkiem. dlatego też istnieje poważna presja społeczna, by zachowywać się konsekwentnie; nieusprawiedliwiona niekonsekwencja oceniana jest na ogół negatywnie. Biorąc pod uwagę ową społeczną presję, wydaje się oczywiste, że człowiek ma motywację do manipulowania wrażeniem w taki sposób, by wyglądać na osobę z grubsza (choć nie przesadnie) konsekwentną. LWW 90-91.
Inne eksperymenty wykazały, że badani, którzy zaangażowali się w działanie sprzeczne z przekonaniami, zmienili swoje postawy tylko wówczas, gdy inni ludzie wiedzieli w owych zachowaniach. Jest to sprzeczne z teorią dysonansu poznawczego; wedle jej założeń dyskomfort psychiczny powinien pojawić się nawet wówczas, gdyby osoba postępująca wbrew przekonaniom znajdowała się na bezludnej wyspie. LWW 92.
Kiedy jednostka lub grupa znajdzie się z jakiegoś powodu w niekorzystnym położeniu, wówczas paradoksalnie może być jeszcze silniej piętnowana przez mające więcej szczęścia jednostki i grupy, które chcą uzasadnić niepowodzenia tych pierwszych. Na przykład AIDS jest spostrzegane jako kara za praktyki homoseksualne, a bieda jako kara za lenistwo lub brak inteligencji. Lerner twierdzi, że ludzie bardzo chcą wierzyć w sprawiedliwy świat, i że bronią tego przekonania na przekór świadectwom. Zagrożenie wiary w sprawiedliwy świat może prowadzić do obronnego jej umacniania. Badane osoby, które zapoznały się z pozytywną charakterystyką młodego chłopca zarażonego wirusem HIV podczas transfuzji krwi, wykazywały mocniejszą wiarę w sprawiedliwy świat niż osoby z grupy kontrolnej. Paradoksalnie więc, kiedy czyjeś piętno wydaje się niezasłużone, obserwator próbuje zredukować dysonans, odwołując się od zasady sprawiedliwości, co może z kolei usprawiedliwiać i wzmagać piętnowanie. SCZ 87.
Kilka kluczowych czynników pośredniczących w procesie internalizacji dotyczy zgodności między wartościami, które głosi się publicznie, a wartościami, które wyznaje się prywatnie. To czy narzucone (niezgodne z przekonaniami) zachowanie mieścić się będzie w „paśmie akceptacji”, czy w „paśmie odrzucenia” – czy będzie bliskie prawdziwym poglądom i opiniom jednostki, czy odległe od nich – może mieć decydujący wpływ na to, czy i jak będzie ono wpływać na obraz Ja. Jeżeli narzucone zachowanie mieści się w paśmie akceptacji (jest zgodne z osobistymi poglądami), to jego wpływ na autopercepcję będzie zależał od dokonanych ostatecznie przez jednostkę atrybucji tego zachowania. Jeżeli jednak zachowanie jednostki będzie się mieściło w paśmie odrzucenia (będzie sprzeczne z jej osobistymi poglądami), to każda późniejsza internalizacja będzie pojawiać się zgodnie z zasadą redukcji dysonansu, albo wtedy, gdy zaistnieje szansa potwierdzenia prawdziwych wartości jednostki. CJO 191.
Przekonaliśmy się, że strumienie dowodów tworzą rzekę potwierdzającą tezę, że zachowanie wpływa na postawy. Czy dostarczają nam one także wskazówek co do możliwego wyjaśnienia występującej zależności? Psychologowie społeczni sformułowali w tym zakresie trzy alternatywne propozycje. Teoria autoprezentacji zakłada, że z ważnych względów staramy się przejawiać postawy, które pozwolą nam w oczach innych uchodzić za osoby funkcjonujące w spójny sposób. Teoria dysonansu poznawczego opiera się na przesłance, że w celu pozbycia się dyskomfortu wywołanego rozbieżnością między tym, co myślimy, a tym, co robimy, usprawiedliwiamy własne zachowania. W końcu teoria autopercepcji głosi, że obserwowanie własnych działań jest drogą do poznania siebie samego (kiedy nie jesteśmy pewni co do własnych odczuć i przekonań, zdobywamy w nich orientację, przyglądając się zachowaniom. Przyjrzyjmy się pokrótce każdej z tych teorii. MPS 175.
Po podjęciu ważnej decyzji zazwyczaj radzimy sobie z pojawiającym się dysonansem poznawczym poprzez podwyższenie we własnych oczach wartości tej opcji, którą wybraliśmy, i obniżenie wartości alternatywnej. MPS 181.
Konsekwencja i brak konsekwencji stanowiły podstawę teorii dysonansu poznawczego. Według tej teorii, ludzie mają motywację do starań o utrzymanie konsekwencji w szerokim, luźnym sensie. Niekonsekwencje w myśleniu, odczuwaniu, postawach i działaniu prowadzą do powstania dysonansu poznawczego, który jest nieprzyjemnym uczuciem, cechującym się pobudzeniem i dyskomfortem. Naturalnie dysonans powstaje głównie wtedy, gdy ludzie uświadamiają sobie brak konsekwencji. Człowiek może przez lata bez problemu mieć niekonsekwentne przekonania czy postawy, dopóki nic go nie zmusza do uznania lub pogodzenia sprzeczności. BZK 342.
Kiedy człowiek czuje się osobiście odpowiedzialny za zachowanie sprzeczne z własnymi przekonaniami, zaczyna te ostatnie dopasowywać do tego, co uczynił. Warunkiem koniecznym jest spostrzeganie swoich zachowań jako niewymuszonych sytuacją (Aronson i Wieczorkowska, 2001). WPS 197.
Teoria dysonansu poznawczego nie przedstawia człowieka jako istotę racjonalną, lecz jako istotę skłonną do racjonalizacji. Zgodnie z podstawowymi założeniami tej teorii, człowiek jest motywowany nie tyle do tego, by mieć słuszność, ile do tego, by wierzyć, że ma słuszność (i że jest mądry, uczciwy, dobry). ACI 188.
Hipokryzja (hipocrisy) – aspekt dysonansu poznawczego, wywołanego skonfrontowaniem danej osoby z rozbieżnością między tym, co zaleca innym, a tym, co czyni sama. ACI 418.
Jeśli ludzie są zaangażowani w jakąś postawę, to przedstawiona przez nadawcę informacja (niezgodna z tą postawą – przyp. tłum.) wzbudza dysonans; często najlepszym sposobem zredukowania go jest odrzucenie lub zniekształcenie materiału dowodowego. Im większe zaangażowanie danej osoby w jakąś postawę, tym większa skłonność do odrzucenia materiału dowodowego wzbudzającego dysonans. ACI 191.
Koncepcja dysonansu poznawczego pozwala wytłumaczyć wiele ludzkich zachowań i przekonań. Jest też bardzo użyteczna w przewidywaniu działań osób, które usiłują przekonać się nawzajem do swoich racji. Utwierdzanie się we własnym stanowisku w trakcie rozmowy jest spowodowane między innymi tym, że argumenty przeciwne do naszych wywołują dysonans poznawczy, który staramy się usunąć. Najprostszym sposobem jest zaś nieprzyjmowanie odmiennych racji. Co więcej, zamykanie się na niewygodne argumenty pociąga za sobą wzmacnianie własnych poglądów. To dlatego większość ludzi preferuje informacje zgodne z ich poglądami politycznymi, a unika źródeł promujących poglądy przeciwne. Mamy zatem dwa psychologiczne mechanizmy: reaktancję [opór] i dysonans poznawczy, które skutecznie utrudniają przekonywanie innych osób. Im większa pewność co do własnych poglądów, tym silniejszy opór wobec prób ich zmiany. Poza tym im większa pewność swoich przekonań, tym większa motywacja, by poradzić sobie z dysonansem poznawczym, kiedy inni próbują zmienić nasze zdanie. JPP 173.
Zobacz także:
Ciekawe eksperymenty:
→ Redukcja dysonansu a zachowania racjonalne
→ Redukcja dysonansu podecyzyjnego
→ Uzasadnianie okrucieństwa efektem redukcji dysonansu poznawczego
→ Jak polubić to, co przykre i nieuchronne
Inne:
→ Atrakcyjność a dysonans poznawczy
→ Leon Festinger, Teoria dysonansu poznawczego (Podsumowanie)
→ Leon Festinger, Teoria dysonansu poznawczego (księgarnia)
Dodaj komentarz