Radykalnie otwarta terapia dialektyczno-behawioralna (Radically Open Dialectical Behavior Therapy, RO DBT)

Radykalnie otwarta terapia dialektyczno-behawioralna (RO DBT) jest skoncentrowana na spektrum zaburzeń charakteryzujących się nadmiernym hamowaniem lub nadmierną kontrolą (overcontrol – OC). Jest ona przeznaczona dla klinicystów leczących klientów z takimi przewlekłymi problemami, jak oporna depresja, anoreksja i obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości. LRO 15.

Radykalna otwartość, czyli koncepcja leżąca u podstaw RO DBT, to sposób funkcjonowania. Jest to jednak także stan umysłu oparty przede wszystkim na założeniu, że dobrostan emocjonalny wiąże się z połączenia trzech cech: otwartości, elastyczności i więzi społecznych. Jako stan umysłu radykalnie otwarte życie wiąże się z aktywnym poszukiwaniem naszej osobistej niewiadomej, co pozwala nam uczyć się dzięki nieustannie zmieniającemu się środowisku. Radykalna otwartość wzmacnia również nasze relacje, ponieważ kształtuje pokorę i gotowość do uczenia się z tego, co świat ma nam do zaoferowania. W związku z tym radykalna otwartość często wymaga od nas poświęcenia naszych mocno zakorzenionych przekonań i własnych konstrukcji – i właśnie dlatego praktyka radykalnej otwartości może być bolesna. LRO 15.

Decyzja o zachowaniu terminów „terapia dialektyczna” i „terapia behawioralna” w nazwie nowej terapii pokazuje, skąd wyrastają jej dwa podstawowe korzenie, choć pozostawienie ich w nazwie nie ma sugerować, że stanowią one jedyne źródła RO DBT. Wpływ na rozwój tej terapii miało również wiele filozoficznych, etiologicznych i terapeutycznych modeli i koncepcji, w szczególności filozofia dialektyczna oraz terapia dialektyczno-behawioralna, podejście oparte na uważności (mindfulness), terapia poznawczo-behawioralna, terapia Gestalt, dialog motywujący, podstawowa teoria emocji, neuronauka afektywna, teorie osobowości i rozwoju, teoria ewolucji oraz sufizm malamati. LRO 16.

Radykalnie otwarta terapia dialektyczno-behawioralna (Radically Open Dialectical Behavior Therapy, RO DBT) to nowe podejście transdiagnostyczne skoncentrowane na zaburzeniach związanych z nadmierną kontrolą, takich jak oporna depresja, anoreksja i OCD. Integruje elementy terapii behawioralnych, dialogu motywującego, teorii emocji, neuronauki afektywnej, teorii ewolucji oraz podejścia opartego na uważności. Thomas R. Lynch zakłada, że jako istoty społeczne, aby przetrwać, potrzebujemy trwałych relacji. Nasz dobrostan psychiczny zależy od połączenia trzech cech – otwartości (receptywności), elastyczności i więzi społecznych – określanych jako radykalna otwartość. RO DBT jest pierwszym podejściem, które skupia się na znaczeniu sygnalizacji społecznej i komunikacji niewerbalnej u terapeutów i ich pacjentów. LRO II s. okładki (opis wydawcy).

Przełomowa terapia zaburzeń nadmiernej kontroli
Stworzona przez Thomasa R. Lyncha radykalnie otwarta terapia dialektyczno-behawioralna (RO DBT) to przełomowe, transdiagnostyczne podejście skupione na pomocy pacjentom cierpiącym z powodu zaburzeń charakteryzujących się nadmierną kontrolą (OC). Należą do nich obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości, anoreksja czy chroniczna depresja, które są wyjątkowo oporne na terapię. Często wiążą się z izolacją społeczną, sztywnością poznawczą, niechęcią do podejmowania ryzyka, kompulsywną potrzebą organizacji czy hiperperfekcjonizmem. RO DBT pomaga przezwyciężyć te trudności i daje szansę na odnalezienie równowagi. Lynch w swojej rewolucyjnej terapii opiera się na założeniu, że dobrostan psychiczny wynika z połączenia otwartości, elastyczności i więzi społecznych. Analizując poszczególne elementy, pokazuje, jak modyfikować zakorzenione przekonania i schematy działań. Podkreśla znaczenie sygnalizacji społecznej i komunikacji niewerbalnej jako podstawowych mechanizmów zmiany. RO DBT przekłada osiągnięcia neuronauki na praktykę terapeutyczną i łączy je z elementami terapii dialektyczno-behawioralnej, dialogu motywującego, teorii emocji, osobowości i rozwoju. LRO IV s. okładki (opis wydawcy).

Podstawowe założenia radykalnie otwartej terapii dialektyczno-behawioralnej (RO DBT) są następujące:
– Jesteśmy z natury istotami plemiennymi. Przetrwanie naszego gatunku wymagało od nas rozwinięcia zdolności do tworzenia długotrwałych więzi społecznych, dzielenia się cennymi zasobami i współpracy w plemionach lub grupach.
– Dobrostan psychiczny wiąże się z połączenia trzech czynników: otwartości (receptywności), elastyczności i więzi społecznych. Termin „radykalna otwartość” reprezentuje połączenie tych trzech zdolności, a sama radykalność jest podstawową zasadą filozoficzną i podstawową umiejętnością w RO DBT.
– Sygnalizacja społeczna ma znaczenie. W zaburzeniach nadmiernej kontroli deficyty w sygnalizacji społecznej są uważane za główne źródło samotności klientów OC.
– Podstawowe różnice genotypowe i fenotypowe między grupami zaburzeń wymagają różnych podejść terapeutycznych.
– Nadmierna kontrola jest wielopłaszczyznowym modelem obejmującym złożone interakcje pomiędzy biologią, środowiskiem i indywidualnymi stylami radzenia sobie.
– U osób z zaburzeniami nadmiernej kontroli deficyty i nieprawidłowości biotemperamentalne powodują, że reakcje behawioralne są bardziej sztywne, a przez to osoby te są mniej zdolne do elastycznej adaptacji do zmieniających się warunków środowiskowych.
– Potrzeba dużej siły woli, aby wyłączyć (czyli ograniczyć) siłę woli!
– Radykalna otwartość zakłada, że nie widzimy rzeczy takimi, jakie są, ale raczej takimi, jakimi my jesteśmy.
– Jednym z sekretów zdrowego życia jest kultywowanie zdrowego zwątpienia w siebie.
– Radykalna otwartość i badanie siebie są doświadczalne i nie mogą być pojmowane wyłącznie na podstawie intelektualnej. Terapeuci muszą sami praktykować radykalną otwartość, aby mogli ją kształtować u klientów. LRO 16-17.

NAJWAŻNIEJSZE POJĘCIA
Beznamiętna twarz (flat face) – wyraz twarzy pozbawiony wyczuwalnych emocji.
Biotemperament – predyspozycje genetyczne i biologiczne wpływające na percepcję i regulację emocji (por. cecha).
Brzuszna gałąź nerwu błędnego (ventral vagal complex – VCC) – gałąź nerwu błędnego, która jest ewolucyjnie nowsza i związana z poczuciem bezpieczeństwa i przynależności, jak również z chęcią eksploracji (por. grzbietowa gałąź nerwu błędnego).
Cecha (trait) – stabilny wzorzec zachowania regulowany zarówno przez biologię, jak i przez środowisko (por. biotemperament).
Generowanie/rozluźnianie napięcia (turn the heat on/take the heat off) – zwiększanie lub zmniejszanie uwagi terapeuty – na przykład kontaktu wzrokowego – skierowanej na klienta w celu zwiększenia zaangażowania klienta, stworzona przy okazji nauki lub wzmocnienia postępów terapeutycznych.
Grzbietowa gałąź nerwu błędnego (dorsal vagal complex – DVC) – gałąź nerwu błędnego, która jest ewolucyjnie starsza oraz związana z fizjologicznym i emocjonalnym odcięciem (shutdown), unieruchomieniem i stłumieniem bólu (por. brzuszna gałąź nerwu błędnego).
Obrzeża (edge) – w radykalnie otwartej terapii dialektyczno-behawioralnej (RO DBT) termin odnoszący się do działań, myśli, uczuć, obrazów lub doznań, których chcemy uniknąć, z których powodu czujemy się zakłopotani lub wolimy nie przyznawać się do nich innym (zob. też: ujawnianie się; osobista niewiadoma).
Osobista niewiadoma (personal unknown) – dalekie obrzeża rozwoju psychologicznego, na których może nastąpić uczenie się.
Przeciek emocjonalny (emotional leakage) – wyrażanie emocji o większej intensywności niż ta, która jest dla nas do zniesienia.
Przemycanie (smuggle) – praktyka terapeutyczna w RO DBT polegająca na przedstawianiu klientowi nowych informacji przez zasianie ziarna idei lub zaprezentowanie małego jej fragmentu bez opowiadanie całej historii, tak aby klient miał możliwość przemyślenia informacji bez poczucia obowiązku natychmiastowego jej przyjęcia lub odrzucenia.
Przetwarzanie skoncentrowane na szczegółach (detail-focused processing) – styl integrowania bodźców sensorycznych, który charakteryzuje się zwracaniem większej uwagi na części niż na całość („niedostrzeganie całości obrazu”).
Surfowanie po impulsach (urge-surfing) – praktyka polegająca na zauważaniu kompulsywnego pragnienia lub chęci działania, ale niedziałaniu w zgodzie z nim, a zamiast tego na uważnym obserwowaniu popędu lub pragnienia, jak wzbiera, wznosi się i opada niczym fala, bez prób zmieniania go.
Sygnał społeczny (social signal) – każde działanie lub jawne zachowanie, niezależnie od jego formy, intencji lub świadomości wykonawcy, które jest wykonywane w obecności innej osoby.
System bezpieczeństwa społecznego (social safety system) – substrat neuronalny związany z uczuciem zadowolenia, odprężenia i chęcią przynależności (zob. też brzuszna gałąź nerwu błędnego).
Ujawnienie się (outing oneself) – ujawnienie komuś innemu swojej wrażliwości, zawodności lub osobistych „obrzeży” w celu zlokalizowania punktu, w którym może nastąpić rozwój osobisty (zob. też obrzeża; osobista niewiadoma).
Wartościowy cel (valued goal) – osobisty cel, który ma znaczenie emocjonalne, jest zgodny z podstawowymi zasadami danej osoby i kieruje jej działaniami.
Zaangażowany sposób radzenia sobie (approach coping) – strategia redukowania dyskomfortu przez bezpośrednie skonfrontowanie się z jego źródłem lub aktywne dążenie do rozwiązywania problemu, który wywołał dyskomfort.
LRO 13-14.