Leon Festinger: Teoria dysonansu poznawczego

Leon Festinger: Teoria dysonansu poznawczego

Kluczowa koncepcja w psychologii społecznej! Zakłada, że rozbieżność między przekonaniami, postawami a zachowaniem tworzy motywacyjny stan dysonansu, który skłania nas do zmiany elementów pozostających w sprzeczności. Redukcja dysonansu może nastąpić przez zmianę dotychczasowych przekonań lub przez taką reinterpretację sytuacji, która pozwoli np. odrzucić otrzymaną informację lub uznać ją za pozornie tylko sprzeczną z kwestionowanym przekonaniem. Praca Festingera nadal jest źródłem wielu inspiracji i odwołań.    

Leon Festinger w usystematyzowany sposób przedstawia podstawowe założenia swojej koncepcji; opisuje własne eksperymenty, argumentując prawdziwość i trafność teorii; przedstawia sytuacje implikujące istnienie dysonansu poznawczego oraz jego wielkość; omawia sposoby redukcji dysonansu oraz skuteczność podejmowanych w tym celu działań.

 „Teoria dysonansu poznawczego jest – bez cienia wątpliwości – koncepcją najczęściej stosowaną do wyjaśniania zachowań ludzi znajdujących się w sytuacjach społecznych, koncepcją bodaj najbardziej znaną, wręcz powszechnie zasymilowaną, wykorzystywaną nie tylko przez psychologię społeczną i osobowości, psychologię komunikowania się, psychologię polityczną czy psychologię reklamy, lecz i przez socjologów, pedagogów, politologów, ekonomistów, menedżerów, prawników, dziennikarzy. Generalnie, pojawia się wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z manipulacją, propagandą, perswazją, sterowanym przekazem informacji, celowym uzasadnianiem zachowań, z przekonywaniem innych i siebie co do słuszności podjętych (lub podejmowanych) decyzji, z wahaniami samooceny i obroną jej statusu, z kontrolowanym dozowaniem komunikatów, prowadzeniem dyskusji o z góry założonym (jedynie słusznym) celu, z tworzeniem i zmianą postaw (na pożądane), tworzeniem, utrwalaniem i obalaniem stereotypów itp.”

Prof. Teresa Rzepa, fragmenty recenzji