U podstaw tej teorii leży przekonanie, że organizm ludzki usiłuje ustanowić wewnętrzną harmonię, spójność lub zgodność między swoimi opiniami, postawami, wiedzą i wartościami. Oznacza to, że istnieje tendencja do osiągania konsonansu między aktami poznania. Aby w jakiś sposób przedstawić to pojęcie bardziej precyzyjnie, wyobrażam sobie, że procesy poznawcze da się podzielić na elementy, a przynajmniej na zbiory elementów. Przyjąłem następujące teoretyczne założenia dotyczące relacji między tymi elementami poznawczymi:
