U podstaw tej teorii leży przekonanie, że organizm ludzki usiłuje ustanowić wewnętrzną harmonię, spójność lub zgodność między swoimi opiniami, postawami, wiedzą i wartościami. Oznacza to, że istnieje tendencja do osiągania konsonansu między aktami poznania. Aby w jakiś sposób przedstawić to pojęcie bardziej precyzyjnie, wyobrażam sobie, że procesy poznawcze da się podzielić na elementy, a przynajmniej na zbiory elementów. Przyjąłem następujące teoretyczne założenia dotyczące relacji między tymi elementami poznawczymi: Keep Reading →
Jak polubić to, co przykre i nieuchronne (ciekawe eksperymenty)
George Bernard Shaw cierpiał z powodu alkoholizmu swego ojca, lecz starał się tym nie przejmować. Kiedyś napisał: „Jeśli nie możesz się pozbyć rodzinnego upiora, możesz jeszcze kazać mu tańczyć”. W pewnym sensie teoria dysonansu poznawczego opisuje, w jaki sposób zmuszają do tańca swoje upiory – jak próbują pogodzić się z nieprzyjemnymi faktami. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, które są zarówno przykre, jak i nieuchronne. Ludziom pozostaje wtedy jedynie poznawcze minimalizowaniem przykrości związanych z daną sytuacją. Keep Reading →
Uzasadnianie okrucieństwa jako efekt redukcji dysonansu poznawczego (ciekawe eksperymenty)
Jeśli chcemy mierzyć zmianę postaw pod wpływem dysonansu poznawczego, musimy wiedzieć, jakie były te postawy przed zdarzeniem wzbudzającym dysonans. Taką postawę wzbudzili w swym eksperymencie Keith Davis i Edward Jones. Namawiali oni studentów, by zgłaszali się na ochotnika do pomocy w eksperymencie: udział każdego z badanych polegał na tym, że obserwował rozmowę przeprowadzaną z innym studentem, a następnie, na podstawie tej obserwacji, mówił temu studentowi, że uważa go za faceta płytkiego, nudnego i niezasługującego na zaufanie. Głównym rezultatem, jaki uzyskano w tym eksperymencie, było stwierdzenie, że badanym, którzy zgłosili się ochotniczo do tego zadania, udało się przekonać samych siebie, iż nie lubią ofiary swojego okrucieństwa. Keep Reading →
Redukcja dysonansu podecyzyjnego (ciekawe eksperymenty)
Występując w roli ankietera przeprowadzającego badania rynku, Jack Brehm pokazał każdej z kilku kobiet osiem różnych urządzeń (opiekacze do chleba, elektryczny ekspres do kawy, ruszt do zapiekania kanapek itp.) i prosił o ocenę subiektywnej atrakcyjności każdego z nich. Każdej z kobiet mówiono, że w nagrodę otrzyma jeden z nich – i pozwalano jej wybrać jeden z dwóch produktów, które poprzednio uznały za równo atrakcyjne. Gdy już wybrała któreś urządzenie, pakowano je i wręczano jej. Po kilku minutach proszono osobę badaną, aby jeszcze raz oceniła te produkty. Keep Reading →
O dysonansie poznawczym (Philip G. Zimbardo, Robert L. Johnson, Vivian McCann, Psychologia. Kluczowe koncepcje, t. 5, Człowiek i jego środowisko)
Atrakcyjność a dysonans
Semper Fidelis (zawsze wierni) – głosi motto korpusu amerykańskiej piechoty morskiej. Jeśli weźmie się pod uwagę przykre doświadczenia, które ludzie muszą znieść, aby stać się żołnierzami piechoty morskiej (wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, niedosypianie, brak prywatności, krzyki przełożonych, kary za drobne przekroczenia regulaminu), to może wydawać się czymś niezwykłym, że u rekrutów rozwija się z reguły tak duża lojalność wobec tej organizacji. To samo dotyczy bardziej trwałej lojalności wobec korporacji praktykującej otrzęsiny, niż wobec tych organizacji studenckich, w których taki rytuał nie obowiązuje. Niewątpliwie działają tu jakieś bardzo atrakcyjne i interesujące siły. Keep Reading →