U podstaw tej teorii leży przekonanie, że organizm ludzki usiłuje ustanowić wewnętrzną harmonię, spójność lub zgodność między swoimi opiniami, postawami, wiedzą i wartościami. Oznacza to, że istnieje tendencja do osiągania konsonansu między aktami poznania. Aby w jakiś sposób przedstawić to pojęcie bardziej precyzyjnie, wyobrażam sobie, że procesy poznawcze da się podzielić na elementy, a przynajmniej na zbiory elementów. Przyjąłem następujące teoretyczne założenia dotyczące relacji między tymi elementami poznawczymi: Keep Reading →
Jak polubić to, co przykre i nieuchronne (ciekawe eksperymenty)
Jak polubić to, co przykre i nieuchronne
Jak polubić to, co przykre i nieuchronne? Tłumaczy to fragment książki Elliota Aronsona
*
George Bernard Shaw cierpiał z powodu alkoholizmu swego ojca, lecz starał się tym nie przejmować. Kiedyś napisał: „Jeśli nie możesz się pozbyć rodzinnego upiora, możesz jeszcze kazać mu tańczyć”.
W pewnym sensie teoria dysonansu poznawczego opisuje, w jaki sposób zmuszają do tańca swoje upiory – jak próbują pogodzić się z nieprzyjemnymi faktami. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, które są zarówno przykre, jak i nieuchronne. Ludziom pozostaje wtedy jedynie poznawcze minimalizowaniem przykrości związanych z daną sytuacją.
Uzasadnianie okrucieństwa jako efekt redukcji dysonansu poznawczego (ciekawe eksperymenty)
Jak może wyglądać uzasadnianie okrucieństwa jako efekt redukcji dysonansu poznawczego wyjaśnia w swojej książce Elliot Aronson
*
Jeśli chcemy mierzyć zmianę postaw pod wpływem dysonansu poznawczego, musimy wiedzieć, jakie były te postawy przed zdarzeniem wzbudzającym dysonans. Taką postawę wzbudzili w swym eksperymencie Keith Davis i Edward Jones. Keep Reading →
Redukcja dysonansu podecyzyjnego (ciekawe eksperymenty)
Jak może się przejawiać redukcja dysonansu podecyzyjnego, pokazuje eksperyment przywołany przez Elliota Aronsona
*
Występując w roli ankietera przeprowadzającego badania rynku, Jack Brehm pokazał każdej z kilku kobiet osiem różnych urządzeń (opiekacze do chleba, elektryczny ekspres do kawy, ruszt do zapiekania kanapek itp.) i prosił o ocenę subiektywnej atrakcyjności każdego z nich. Każdej z kobiet mówiono, że w nagrodę otrzyma jeden z nich – i pozwalano jej wybrać jeden z dwóch produktów, które poprzednio uznały za równo atrakcyjne. Gdy już wybrała któreś urządzenie, pakowano je i wręczano jej. Po kilku minutach proszono osobę badaną, aby jeszcze raz oceniła te produkty.
Redukcja dysonansu a zachowania racjonalne (ciekawe eksperymenty)
Redukcja dysonansu a zachowania racjonalne – co łączy te zjawiska? Na to pytanie odpowiada Elliot Aronson.
*
Zachowanie mające na celu redukcję dysonansu określiłem jako „irracjonalne”. Rozumiem przez to, że często jest ono nieprzystosowawcze, w tym sensie, że może przeszkodzić człowiekowi w poznaniu ważnych faktów lub w znalezieniu rzeczywistych rozwiązań własnych problemów. Zarazem zachowanie takie służy pewnemu celowi, a mianowicie obronie ego: redukując dysonans, utrzymujemy dodatnie wyobrażenie o sobie samych – wyobrażenie, zgodnie z którym jesteśmy dobrymi, inteligentnymi czy wartościowymi ludźmi. I znowu, chociaż zachowanie służące obronie ego można uznać za użyteczne, to jednak może mieć ono katastroficzne konsekwencje. Keep Reading →
Atrakcyjność a dysonans poznawczy
Atrakcyjność a dysonans poznawczy – wyjaśniają autorzy podręcznika Psychologia. Kluczowe koncepcje
Semper Fidelis (zawsze wierni) – głosi motto korpusu amerykańskiej piechoty morskiej. Jeśli weźmie się pod uwagę przykre doświadczenia, które ludzie muszą znieść, aby stać się żołnierzami piechoty morskiej (wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, niedosypianie, brak prywatności, krzyki przełożonych, kary za drobne przekroczenia regulaminu), to może wydawać się czymś niezwykłym, że u rekrutów rozwija się z reguły tak duża lojalność wobec tej organizacji. To samo dotyczy bardziej trwałej lojalności wobec korporacji praktykującej otrzęsiny, niż wobec tych organizacji studenckich, w których taki rytuał nie obowiązuje. Niewątpliwie działają tu jakieś bardzo atrakcyjne i interesujące siły. Keep Reading →
Leon Festinger: Teoria dysonansu poznawczego
Leon Festinger: Teoria dysonansu poznawczego
Kluczowa koncepcja w psychologii społecznej! Zakłada, że rozbieżność między przekonaniami, postawami a zachowaniem tworzy motywacyjny stan dysonansu, który skłania nas do zmiany elementów pozostających w sprzeczności. Redukcja dysonansu może nastąpić przez zmianę dotychczasowych przekonań lub przez taką reinterpretację sytuacji, która pozwoli np. odrzucić otrzymaną informację lub uznać ją za pozornie tylko sprzeczną z kwestionowanym przekonaniem. Praca Festingera nadal jest źródłem wielu inspiracji i odwołań. Keep Reading →
Dysonans poznawczy
Dysonans poznawczy – definicje
Dysonans poznawczy (cognitive dissonanse) – stan napięcia, który występuje wtedy, gdy dana osoba posiada jednocześnie dwa elementy poznawcze (idee, postawy, przekonania, opinie), które są psychologicznie niezgodne ze sobą. ACI 417. Keep Reading →
Elliot Aronson: Człowiek istota społeczna
Elliot Aronson: Człowiek istota społeczna
Człowiek istota społeczna Eliota Aronsona to jedna z najbardziej znanych i cenionych książek psychologicznych wszech czasów. Najzupełniej słusznie. W przystępnej, a jednocześnie pogłębionej formie zostały w niej wyłożone najważniejsze problemy nie tylko psychologii społecznej jako nauki, ale także naszego codziennego życia społecznego.Jeśli w swojej domowej biblioteczce macie dziesiątki książek psychologicznych, bez tej jednej będzie ona niepełna. Jeśli nie macie żadnej, ta jedna starczy wam za dziesiątki innych.
Grzegorz Tomicki
Keep Reading →