Torowanie (priming, poprzedzanie, facylitacja)

Czym jest torowanie, czyli poprzedzanie, priming, facylitacja?

Torowanie – technika dostarczania wskazówek dla pamięci utajonej, poprzez stymulowanie jej bez uświadamiania sobie przez podmiot związków między wskazówką a wydobytym wspomnieniem. PKK II 219.    

Torowanie, facylitacja – ułatwienie wystąpienia reakcji na określony bodziec; następuje przez uprzednie lub równoczesne działanie wraz z nim innego bodźca, prowadzące do podprogowego pobudzenia neuronów. Encyklopedia.pwn.pl.

Wypisy z literatury psychologicznej

Szczególnie interesujące okazują się prace, w których wykorzystano pojęcie primingu, czyli poprzedzania, torowania. Samo zjawisko primingu polega na tym, że wcześniejsze bodźce mogą torować w naszym umyśle odbiór bodźców późniejszych. Dla przykładu: pokazywanie obrazka z krową lub napisu „krowa” sprawia, że ludzie szybciej niż bez takich „umysłowych wyzwalaczy” rozpoznają słowo „mleko” eksponowane na granicy progu rozpoznania. Priming, który był badany w ramach psychologii pamięci, może także wpływać na zachowania społeczne poprzez pobudzanie struktur wiedzy, stereotypów czy cech ludzi. John A. Bargh ze współpracownikami poprosili dwie grupy osób o rozwiązywanie zadań polegających na układaniu zdań. W jednej grupie pojawiały się słowa, które odnosiły się do ludzi w starszym wieku, na przykład „stary” lub „zmarszczki”, w drugiej zaś takich słów nie było. Po tej fazie eksperymentu mierzono szybkość chodzenia uczestników po laboratorium. Okazało się, że osoby z pierwszej grupy, którym utorowano stereotyp starości, przemieszczały się wolniej niż osoby z drugiej grupy. Jak widać, zaktywizowanie w umyśle pewnych słów wpływa na dalsze zachowanie. JPP 64-65.

Joan Meyers-Levy i Rui Zhu przypuszczały, że jednym z czynników wywołujących tak zwany efekt torowania jest wysokość sufitu. Zakładały, że w pomieszczeniu o wysokim suficie ludzie myślą bardziej abstrakcyjnie i twórczo, natomiast w pomieszczeniach o niskim suficie – konkretnie i pragmatycznie. CMW 155.

Gdybym spytał, czy jesteś niezadowolony ze swoich, powiedzmy, kontaktów towarzyskich, naturalna skłonność do szukania raczej potwierdzeń niż zaprzeczeń danej możliwości sprawiłaby, że znalazłbyś więcej dowodów na własne niezadowolenie niż wówczas, gdybym zapytał, czy jesteś zadowolony z tej sfery swojego życia. Tak było, gdy zapytano kanadyjskich studentów, czy są zadowolenie lub niezadowoleni ze swojego życia towarzyskiego. Osoby pytane, czy są niezadowolone, po namyśle znacznie częściej wyszukiwały powody do niezadowolenia, w związku z czym o 37% częściej stwierdzały, że są niezadowolone. CPS 43.

Przypadek H.M. pokazał także, że informacja może być przechowywana w pamięci jawnej lub pamięci utajonej. Powodzenie poszukiwań pamięciowych zależy częściowo od wskazówek do wydobycia. Wspomnienia utajone mogą być przywoływane przez torowanie. Wspomnienia jawne mogą być przywoływane przez różne zadania, jak odtwarzanie lub rozpoznawanie, chociaż niektóre zadania mogą wymagać odtwarzania istoty rzeczy, czyli sedna, a nie wszystkich szczegółów. Dokładność wydobycia z pamięci zależy także od specyficzności kodowania oraz od nastroju. Niewiele wiadomo na temat czynników decydujących o skuteczności pamięci prospektywnej. Gdy występuje słabe dopasowanie między wskazówkami do wydobycia a kodowaniem, możemy doświadczyć zjawiska końca języka. PKK II 250.

Przykładem zastosowania procedury poprzedzania do pomiaru postaw utajonych jest afektywny priming. (…) Zgodnie z interpretacja autorów tej procedury, metoda ta mierzy krótkotrwałą automatyczną aktywizację asocjacjoafektowej z obiektem postawy, będącą źródłem postawy utajonej. DTP 18-19.