Spis treści
Co to jest wycofywanie?
Wycofywanie (fading) to technika stosowana w psychologii i edukacji, polegająca na stopniowym zmniejszaniu wsparcia udzielanego osobie uczącej się lub zmieniającej swoje zachowanie.
W miarę jak osoba nabiera umiejętności, wsparcie (np. podpowiedzi, przypomnienia, nagrody) jest redukowane, aby umożliwić jej samodzielne działanie. Celem jest osiągnięcie pełnej niezależności w danej czynności lub zachowaniu.
Dlaczego wycofywanie jest ważne?
Wycofywanie pozwala na rozwijanie samodzielności i budowanie pewności siebie. Dzięki tej metodzie osoby uczące się nowych umiejętności lub zmieniające swoje zachowania nie pozostają uzależnione od zewnętrznej pomocy.
Na przykład w terapii behawioralnej dzieci z autyzmem wycofywanie może być stosowane, aby nauczyć je konkretnych umiejętności społecznych. Początkowo terapeuta oferuje intensywne wsparcie, ale z czasem ogranicza swoją pomoc, aż dziecko zaczyna funkcjonować samodzielnie.
Jak wycofywanie działa w praktyce?
Proces wycofywania opiera się na zasadzie stopniowego zmniejszania pomocy.
Przykładem może być nauka jazdy na rowerze: rodzic na początku trzyma rower i pomaga dziecku zachować równowagę, ale z czasem pozwala mu próbować samodzielnie, aż w końcu puszcza całkowicie.
Innym przykładem jest nauka nowej umiejętności w pracy – na początku pracownik może korzystać z instrukcji lub nadzoru przełożonego, ale z czasem uczy się wykonywać zadania bez pomocy.
Jak wycofywanie wspiera zmiany w codziennym życiu?
W codziennym życiu wycofywanie może być stosowane w wielu sytuacjach, takich jak:
- Rodzicielstwo – rodzice mogą początkowo pomagać dziecku w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak ubieranie się czy odrabianie lekcji, ale stopniowo pozwalają mu na większą niezależność.
- Relacje – w relacjach wycofywanie wsparcia emocjonalnego lub nadmiernego kontrolowania może pomóc partnerowi rozwijać większą samodzielność i pewność siebie.
- Rozwój osobisty – wycofywanie może być częścią procesu nauki nowych nawyków, takich jak ćwiczenia fizyczne czy zdrowe odżywianie; początkowe wsparcie (np. trening z trenerem personalnym) jest stopniowo zmniejszane.
Jakie są kluczowe zasady skutecznego wycofywania?
Aby proces wycofywania był skuteczny, należy przestrzegać kilku zasad:
- Dostosowanie tempa – pomoc powinna być redukowana stopniowo, aby nie zniechęcić osoby uczącej się.
- Indywidualizacja – wsparcie należy dostosować do potrzeb konkretnej osoby. Niektóre osoby potrzebują więcej czasu i pomocy, inne mniej.
- Monitorowanie postępów – ważne jest obserwowanie, jak osoba radzi sobie z zadaniem po zmniejszeniu wsparcia. Jeśli pojawią się trudności, można tymczasowo zwiększyć pomoc.
- Wsparcie pozytywne – motywowanie osoby poprzez pochwały i docenianie postępów pomaga w utrzymaniu zaangażowania.
Jakie są potencjalne trudności w wycofywaniu?
Choć wycofywanie jest skuteczną metodą, może wiązać się z pewnymi wyzwaniami. Zbyt szybkie zmniejszenie wsparcia może prowadzić do frustracji i porażki, a zbyt wolne może hamować rozwój samodzielności. Kluczowe jest znalezienie odpowiedniej równowagi i reagowanie na potrzeby osoby uczącej się.
Jak można zastosować wycofywanie w rozwiązywaniu problemów?
Wycofywanie jest skuteczną strategią w terapii behawioralnej, w nauczaniu, a także w procesie wychowawczym.
Na przykład rodzice mogą stopniowo wycofywać wsparcie emocjonalne, gdy ich dziecko zmaga się z lękiem, pozwalając mu samodzielnie radzić sobie w trudnych sytuacjach.
W pracy nauczyciela wycofywanie może być stosowane podczas nauki nowych tematów – początkowo uczeń otrzymuje szczegółowe instrukcje, które z czasem stają się coraz bardziej ogólne.
Podsumowanie
Wycofywanie (fading) to technika, która pozwala na stopniowe osiąganie samodzielności w różnych aspektach życia.
Dzięki niej osoby uczące się nowych umiejętności lub zmieniające swoje zachowania mogą stopniowo przechodzić od intensywnego wsparcia do pełnej niezależności.
Wykorzystanie tej metody w codziennym życiu, edukacji i terapii przynosi korzyści zarówno uczącym się, jak i wspierającym, budując pewność siebie i samodzielność.
Wypisy z literatury psychologicznej
Wycofywanie (fading) – stopniowe rezygnowanie z udzielania podpowiedzi, skutkujące zdolnością jednostki do samodzielnego angażowania się w zachowania docelowe. BWD 181.
Podpowiedź (prompt) – czasowy bodziec pomocniczy, który ułatwia jednostce podjęcie danego zachowania. BWD 180.
Zachowanie (behavior) – wszystko, co jednostka mówi lub robi; także: reakcja. BWD 182.
Stosowana analiza zachowania (SAZ) to dyscyplina naukowa skoncentrowana na utrwalaniu pozytywnych, sprzyjających adaptacji społecznej zachowań poprzez wprowadzanie w bezpośrednim otoczeniu jednostki zmian, które zachęcają ją do podejmowania zdrowych zachowań i zniechęcają ją do angażowania się w zachowania trudne. Ogólnie rzecz biorąc, SAZ pomaga zrozumieć, dlaczego określone zachowania się pojawiają, i dostarcza nam narzędzi do systematycznego modyfikowania zachowań istniejących, redukowania zachowań dezadaptacyjnych oraz uczenia dzieci nowych umiejętności. BWD 16.
Słownik: wykaz pojęć Bibliografia: wykaz skrótów