Blokowanie reakcji (response blocking)

Czym jest blokowanie reakcji?

Blokowanie reakcji (response blocking) to technika behawioralna polegająca na fizycznym powstrzymywaniu kogoś przed angażowaniem się w zachowanie niepożądane. Jest to forma kary pozytywnej, gdzie poprzez dodanie bodźca (w tym przypadku fizycznej interwencji) dąży się do zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia danego zachowania w przyszłości.

Jak blokowanie reakcji wpływa na codzienne życie?

Choć blokowanie reakcji jest często stosowane w terapii behawioralnej, zwłaszcza w pracy z dziećmi czy osobami z zaburzeniami rozwojowymi, jego zasady można dostrzec również w codziennym życiu. Na przykład, rodzic może delikatnie powstrzymać dziecko przed dotknięciem gorącego pieca, aby zapobiec oparzeniu i nauczyć je unikania niebezpiecznych sytuacji.

W relacjach międzyludzkich blokowanie reakcji może przybierać formę stawiania granic. Kiedy ktoś próbuje nas obrazić lub wywołać konflikt, możemy fizycznie lub werbalnie zablokować taką próbę, sygnalizując, że takie zachowanie jest nieakceptowalne.

Czy blokowanie reakcji może prowadzić do tłumienia emocji?

W kontekście psychologicznym ważne jest rozróżnienie między blokowaniem reakcji a tłumieniem emocji. Blokowanie reakcji odnosi się do powstrzymywania konkretnych, niepożądanych zachowań, podczas gdy tłumienie emocji polega na ignorowaniu lub odrzucaniu własnych uczuć. Tłumienie emocji może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych, takich jak stres czy problemy psychosomatyczne.

Dlatego ważne jest, aby podczas stosowania blokowania reakcji nie ignorować emocji towarzyszących danej sytuacji, lecz je rozpoznawać i odpowiednio przetwarzać.

Jakie są potencjalne korzyści i zagrożenia związane z blokowaniem reakcji?

Korzyści:

• Redukcja niepożądanych zachowań
  Skuteczne blokowanie reakcji może pomóc w eliminacji szkodliwych lub niebezpiecznych zachowań.
• Nauka samokontroli
  Osoba uczona jest rozpoznawania i kontrolowania impulsów prowadzących do niepożądanych działań.

Zagrożenia:

• Możliwość tłumienia emocji
  Jeśli blokowanie reakcji nie jest stosowane ostrożnie, może prowadzić do tłumienia emocji, co w dłuższej perspektywie może być szkodliwe.
• Niewłaściwe zastosowanie
  Stosowanie tej techniki bez odpowiedniej wiedzy lub w nieodpowiednich sytuacjach może prowadzić do pogorszenia problemu lub wywołania oporu.

Jak stosować blokowanie reakcji w sposób etyczny i skuteczny?

Aby metoda ta była skuteczna i etyczna, warto przestrzegać następujących zasad:

• Szanuj autonomię drugiej osoby
  Interweniuj tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne i uzasadnione.
• Bądź świadomy emocji
  Rozpoznawaj i akceptuj emocje towarzyszące danej sytuacji, zarówno u siebie, jak i u innych.
• Używaj tej techniki jako części szerszego planu
  Blokowanie reakcji powinno być jednym z wielu narzędzi w procesie modyfikacji zachowań, a nie jedynym środkiem.
• Konsultuj się z profesjonalistami
  W sytuacjach skomplikowanych lub dotyczących osób z zaburzeniami zachowania warto skonsultować się z terapeutą behawioralnym.

Podsumowanie

Blokowanie reakcji to technika behawioralna polegająca na fizycznym powstrzymywaniu niepożądanych zachowań. Stosowana odpowiednio, może być skutecznym narzędziem w modyfikacji zachowań zarówno w terapii, jak i w codziennym życiu. Ważne jest jednak, aby stosować ją z rozwagą, szanując emocje i autonomię innych osób, oraz jako część szerszego planu interwencji behawioralnych.

Wypisy z literatury psychologicznej

Blokowanie reakcji (response blocking) – typ kary pozytywnej; polega na fizycznym powstrzymywaniu kogoś przed angażowaniem się w zachowanie niepożądane. BWD 177. 

Kara (punishment) – dodanie lub usunięcie czegoś z otoczenia skutkujące zredukowaniem zachowania. BWD 178.

Kara pozytywna (positive punishment) – konsekwencja polegająca na tym, że po pojawieniu się zachowania do otoczenia dodaje się coś niepożądanego lub negatywnego, skutkująca redukcją tego zachowania w przyszłości. BWD 179.

Kara negatywna (negative punishment) – konsekwencja polegająca na tym, że po pojawieniu się zachowania z otoczenia usuwa się coś pożądanego lub pozytywnego, skutkująca redukcją tego zachowania w przyszłości. BWD 179.

Stosowana analiza zachowania (SAZ) to dyscyplina naukowa skoncentrowana na utrwalaniu pozytywnych, sprzyjających adaptacji społecznej zachowań poprzez wprowadzanie w bezpośrednim otoczeniu jednostki zmian, które zachęcają ją do podejmowania zdrowych zachowań i zniechęcają ją do angażowania się w zachowania trudne. Ogólnie rzecz biorąc, SAZ pomaga zrozumieć, dlaczego określone zachowania się pojawiają, i dostarcza nam narzędzi do systematycznego modyfikowania zachowań istniejących, redukowania zachowań dezadaptacyjnych oraz uczenia dzieci nowych umiejętności. BWD 16.