Andrew M. Colman: Słownik psychologii

Słownik zawiera 11000 haseł opisanych jasnym i prostym językiem. Obejmuje wszystkie dziedziny psychologii oraz nauki jej pokrewne m.in. psychoanalizę, psychiatrię, neurologię. Zawiera również niezbędne pojęcia z medycyny, biologii, chemii, statystki. Na końcu książki została umieszczona lista najważniejszych fobii i bodźców je wywołujących. Słownik otrzymał nagrodę Amerykańskiego Związku Bibliotek za najlepsze wydawnictwo słownikowe.

Niezastąpiona książka zarówno dla studentów psychologii, medycyny, kierunków pedagogicznych, jak i profesjonalnych psychologów, psychoterapeutów, lekarzy.

Andrew M. Colman
Słownik psychologii
Tłum. A. Cichowicz, M. Guzowska-Dąbrowska, P. Nowak, H. Turczyn-Zalewska
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa 2009
Stron: 1074

19 komentarzy "Andrew M. Colman: Słownik psychologii"

Ja pisze:

14 marca 2022 o 17:41

[…] Obraz siebie (self-image) – wyobrażenie czy koncepcja na swój temat. Subiektywne wyobrażenie siebie. Inaczej: struktura ja. CS 456. […]

Odpowiedz
Autorytaryzm (authoritarianism) pisze:

10 kwietnia 2022 o 14:35

[…] Autorytaryzm (authoritarianism) – cecha osobowości stanowiąca potencjalny zalążek postawy faszystowskiej, zidentyfikowana w 1950 r. przez niemieckiego filozofa i psychologa Theodora Wiesengrunda Adorna (1903-1969) i kilku jego współpracowników w monumentalnym studium The Authoritarian Personality, mierzona zwykle według skali F (faszyzacji osobowości) lub którejś z jej modyfikacji. Cecha ta jest pozytywnie skorelowana z antysemityzmem, etnocentryzmem, konserwatyzmem politycznym i ekonomicznym oraz nietolerancją wobec inności. CS 67-68. […]

Odpowiedz
Reakcja upozorowana pisze:

25 maja 2022 o 09:53

[…] Reakcja upozorowana (reaction formation) – w psychoanalizie mechanizm obronny, za pomocą którego osoba zastępuje wyparte myśli, uczucia czy zachowania innymi, całkowicie odwrotnymi, na przykład gdy osoba nieśmiała zachowuje się ekshibicjonistycznie, a osoba wypierająca homoseksualne skłonności potępia homoseksualizm. CS 626. […]

Odpowiedz
Stres (stress) pisze:

26 grudnia 2022 o 09:20

[…] Stres (stress) – psychologiczne i fizyczne obciążenie lub napięcie wywołane fizycznymi, emocjonalnymi, społecznymi, ekonomicznymi czy zawodowymi okolicznościami, zdarzeniami czy okolicznościami, z którymi trudno sobie poradzić lub które trudno wytrzymać. CS 711. […]

Odpowiedz
Zaprzeczanie (denial, disavowal) pisze:

18 lutego 2023 o 11:00

[…] Zaprzeczanie (denial, disavowal) – w psychoanalizie mechanizm obronny zaangażowany w nieprzyjmowanie myśli, uczuć czy aspektów rzeczywistości, które mogłyby być bolesne lub nieakceptowalne, na przykład kiedy śmiertelnie (terminalnie) chora osoba nie przyjmuje do wiadomości nadchodzącej śmierci. Sigmund Freud (1856-1939) wprowadził to pojęcie do psychoanalizy w artykule Dziecięca organizacja genitalna (Wprowadzenie do teorii seksualnej) (1923, wyd. polskie 1999, w: Freud, Życie seksualne, Dzieła, t. V, przeł. Robert Reszke), gdzie zaprzeczanie pojawia się w kontekście nieprzyjmowania do wiadomości przez dzieci, że dziewczynki nie posiadają penisów, choć widzą, że tak właśnie jest; dalszy rozwój koncepcji zaprzeczania przedstawił w Zarysie psychoanalizy (1938, wyd. pol. 1976, w: Freud, Poza zasadą przyjemności, przeł. W. Prokopiuk, s. 145-221). CS 861. […]

Odpowiedz
Autopercepcja pisze:

6 marca 2023 o 21:48

[…] TEORIA AUTOPERCEPCJI – teoria zakładająca, że w przypadku słabej orientacji we własnych postawach poznajemy je w ten sam sposób, w jaki starałby się je rozpoznać ktoś, kto nas obserwuje. Analizujemy własne zachowanie wraz z towarzyszącymi mu okolicznościami. MPS 182. Teoria autopercepcji (self-perception theory) – teoria, zgodnie z którą ludzie wnioskują na temat własnych postaw, opinii i innych stanów wewnętrznych częściowo na podstawie obserwacji własnego jawnego zachowania i okoliczności, w jakich się to zachowanie pojawia. Standardowym przykładem jest mężczyzna, który na pytanie, czy lubi ciemne pieczywo, odpowiada: „Muszę je lubić, zawsze je jem”. Zgodnie z teorią, introspekcja nie jest dobrym przewodnikiem po własnych stanach wewnętrznych, ponieważ wewnętrzne wskazówki są słabe i wieloznaczne, co sprawia, że sam zainteresowany jest w takiej samej sytuacji, jak zewnętrzny obserwator, który w interpretacji stanów wewnętrznych innego człowieka skazany jest na skazany jest na poleganiu na zachowaniu skierowanym za zewnątrz. Teoria była używana w celu dostarczenia alternatywnej interpretacji zjawiska dysonansu poznawczego. Przedstawił ją w dwóch ważnych artykułach amerykański psycholog, Daryl J. Bem (ur. 1938), w „Journal of Experimental Social Psychology”, 1965, i w „Psychological Review”, 1967. Czasami uważana jest za behawioralny odpowiednik teorii atrybucji. CS 748. […]

Odpowiedz
Autoprezentacja (self-presentation) pisze:

18 kwietnia 2023 o 20:28

[…] Autoprezentacja (self-presentation) – świadoma lub nieświadoma kontrola wrażenia wywieranego w interakcjach czy sytuacjach społecznych. Jest jedną z ważnych postaci kierowania wrażeniem przez odgrywanie ról. Zjawisko zostało spopularyzowane przez urodzonego w Kanadzie amerykańskiego socjologa, Ervinga Goffmana (1922-82), w książce The Presentation of Self in Everyday Life (1959) [pol. tłum. Człowiek w teatrze życia codziennego]. CS 57. […]

Odpowiedz
Empatia (empathy) pisze:

30 czerwca 2023 o 19:15

[…] Empatia (empathy) – zdolność do stawiania się w sytuacji innej osoby – doświadczania wydarzeń i emocji (np. radości czy smutku) w taki sposób, w jaki doświadcza ich ta osoba. CS 418. […]

Odpowiedz
Dopamina (dopamine, DA) pisze:

1 lipca 2023 o 21:44

[…] Dopamina (dopamine, DA) – amina biogeniczna i katecholowa będąca jednym z głównych neuroprzekaźników znacząco zaangażowanych w funkcjonowanie centralnego systemu nerwowego, funkcjonująca także jako hormon. Ma trzy główne ścieżki w mózgu: ze śródmózgowia do jąder podstawnych, ze śródmózgowia do płatów czołowych oraz ze śródmózgowia do systemu limbicznego, która to ścieżka jest mocno związana z doświadczeniami przyjemności lub satysfakcji, a także z reakcjami na wyraźne bodźce. CS 133. […]

Odpowiedz
ABC - Psychologia Życia Codziennego pisze:

8 sierpnia 2023 o 17:51

[…] ABC (skr.) 1. Model stosowany w terapii racjonalno-emotywno-behawioralnej (REBT) do analizowania problemów klienta w kategoriach: A – zdarzenie aktywizujące, B – przekonania wartościujące, C – konsekwencje behawioralne i emocjonalne. Czasem rozszerza się ten model do postaci ABCDE, dodając: D – rozważania racjonalne, E – efekty zastosowania racjonalnego myślenia. 2. Skrótowy zapis sekwencji efektów w terapii behawioralnej: efekt, zachowanie, konsekwencja. CS 1-2. […]

Odpowiedz
Agresja (agression) - Psychologia Życia Codziennego pisze:

8 sierpnia 2023 o 18:08

[…] Agresja (agression) – zachowanie, którego głównym lub jedynym celem jest skrzywdzenie/zranienie innej osoby lub organizmu, zarówno psychiczne, jak i fizyczne. (łac. aggredi, aggresus atakować, od ad do + gradi kroczyć + -ja końcówka wskazująca na działanie, proces lub stan). CS 13. […]

Odpowiedz
Altruizm - Psychologia Życia Codziennego pisze:

8 sierpnia 2023 o 18:19

[…] Altruizm (altruism) – w psychologii społecznej i socjologii zachowanie w obrębie danego gatunku, w wyniku którego osobnik zachowujący się altruistycznie ponosi pewne koszty wobec innego, który z kolei zyskuje. Jest to jedno z typowych zachowań zwierzęcych zachowujących ich łączną wartość przystosowawczą. (fr. altruisme, od wł. altrui inni, od łac. alteri huic temu innemu). CS 23. […]

Odpowiedz
Behawioryzm (behaviourism) - Psychologia Życia Codziennego pisze:

9 sierpnia 2023 o 09:00

[…] Behawioryzm (behaviourism, behaviorism) – szkoła psychologii zapoczątkowana w 1913 r. przez amerykańskiego psychologa Johna Broadusa Watsona (1878-1958), którego celem było „przewidywanie i kontrolowanie zachowań”, stanowiąca radykalny przełom w klasycznej, eksperymentalnej psychologii strukturalizmu (2), która nie akcentowała ani przewidywania, ani kontroli zachowania. Watson uważał introspektywne metody szkoły strukturalizmu za nienaukowe i w swoich badaniach wykluczył z psychologii wszystko z wyjątkiem zachowania, a także zapożyczył z teorii logicznego pozytywizmu operacjonalizm, definiując znaczenie pojęć psychologicznych dosłownie jako operacje, którymi te pojęcie są mierzone. Według behawioryzmu, praktycznie każde zachowanie może być rozumiane jako efekt uczenia się (1), natomiast wszelkie uczenie się składa się z warunkowania (1). Współczesne dzieło o warunkowaniu klasycznym, autorstwa rosyjskiego fizjologa Iwana Pietrowicza Pawłowa (1849-1936), którego Watson najwyraźniej nie znał, nadało później rozmach teorii behawiorystycznej, gdy stało się znane w Stanach Zjednoczonych. Najbardziej wpływowym propagatorem neobehawioryzmu od lat 40. XX w. był amerykański psycholog Burrhus Frederic Skinner (1904-1990), który zainicjował badania nad warunkowaniem sprawczym. W obliczu narastających ataków z różnych stron oraz wobec upadku dogmatów pozytywistycznych, doktryny warunkowania klasycznego i sprawczego straciły wiele ze swojego znaczenia, jako pełnego wytłumaczenia wszelkich form zachowania, jednakże neobehawioryzm odgrywa nadal ważną rolę w krajach anglojęzycznych. Zob. asocjacjonizm, konfekcjonizm (2). CS 67-68. […]

Odpowiedz
Błąd Atrybucji - Psychologia Życia Codziennego pisze:

9 sierpnia 2023 o 09:17

[…] Teoria atrybucji (attribution theory) – teoria wyjaśniająca postrzeganie, wnioskowanie i przypisywanie przyczyn własnemu zachowaniu lub zachowaniu innych osób. Podstawowe badania w tej dziedzinie wykazały, że mamy tendencję do przypisywania zachowania innych osób ich wewnętrznym predyspozycjom, a nie przyczynom zewnętrznym i sytuacyjnym, jeśli zachowanie to wydaje się odmienne od zachowania innych ludzi w takiej samej sytuacji, lecz jest typowe dla zachowania się danej osoby w podobnych (lub innych) sytuacjach w przeszłości; jeśli jednak zachowanie to wydaje się podobne do zachowania innych osób w tej samej sytuacji, lecz nie jest charakterystyczne dla danej osoby w podobnych (lub innych) sytuacjach w przeszłości, przypisujemy mu przyczyny zewnętrzne. Teorię przedstawił amerykański psycholog austriackiego pochodzenia Fritz Heider (1896-1988) w artykułach opublikowanych w 1944 i 1946 oraz w książce The psychology of Interpersonal Relations (1958), a następnie rozwijali amerykańscy psycholodzy, przede wszystkim Edward Ellsworth Jones (1926-1993) i Harold H. Kelly (1921-2003), przy czym najbardziej wpływowy okazał się sześcian (atrybucyjny) Kelleya. Zob. też asymetria aktor-obserwator, błąd atrybucyjny, schemat przyczynowy, teoria oceny poznawczej, zasada współzmienności, efekt fałszywej jednomyślności, podstawowy błąd atrybucji, tworzenie się wrażenia, percepcja osobowa, inklinacja pozytywna (1), teoria autopercepcji, egotyzm atrybucyjny. CS 748. […]

Odpowiedz
Terapia Poznawczo-behawioralna - Psychologia Życia Codziennego pisze:

11 sierpnia 2023 o 11:54

[…] Terapia poznawczo-behawioralna (cognitive behaviour modification, CBM, cognitive behaviour therapy, CBT) – forma psychoterapii oparta na terapii poznawczej i terapii behawioralnej, podczas której pacjent czy klient uczy się zastępować fałszywe, dezadaptacyjne przekonania (np. Wiedziałem, że nie poradzę sobie w tej pracy) przekonaniami sprzyjającymi adaptacji (Nie radzę sobie w pracy, ale jestem w stanie wypracować plan przezwyciężenia trudności). Ta postać terapii znajduje zastosowanie w kontroli gniewu, w skutecznym radzeniu sobie ze stresem, radzeniem sobie z lękiem oraz przy nabywaniu umiejętności społecznych. CS 769. […]

Odpowiedz
Zaburzenie Afektywne Dwubiegunowe (ChAD) - Psychologia Życia Codziennego pisze:

11 sierpnia 2023 o 18:48

[…] Zaburzenie dwubiegunowe (bipolar disorder) – klasa chorób afektywnych, cechująca się epizodami maniakalnymi bądź epizodami mieszanymi oraz zwykle, choć nie zawsze, ciężkimi epizodami depresyjnymi. Niektóre klasyfikacje, w tym DSM-IV, wyróżniają także zaburzenia dwubiegunowe II typu, przejawiające się ciężkimi epizodami depresyjnymi połączonymi z epizodami hipomaniakalnymi, zamiast epizodów maniakalnych występujących w zaburzeniach I typu. Trzecią ważną odmianą zaburzeń dwubiegunowych jest zaburzenie cyklotymiczne. Inaczej psychoza maniakalno-depresyjna. CS 871. […]

Odpowiedz
Ciało Migdałowate (amygdala) - Psychologia Życia Codziennego pisze:

12 sierpnia 2023 o 11:04

[…] Ciało migdałowate (amygdala) – mająca kształt migdału struktura mózgowa w układzie limbicznym u podstawy i po wewnętrznej stronie każdego płata skroniowego, sąsiadujący z korą węchową; kontroluje doświadczanie i ekspresje emocji, odpowiedzialny za motywację, agresję, jedzenie, a przez połączenie z hipokampem za pamięć długoterminową. Elektryczna stymulacja tego obszaru wyzwala silny lęk. Usunięcie ciała migdałowatego stosuje się jako leczenie zaburzenia eksplozywnego przerywanego lub innych form zaburzenia kontroli impulsu. CS 101. […]

Odpowiedz
Charakter - Psychologia Życia Codziennego pisze:

12 sierpnia 2023 o 15:07

[…] Charakter (character) – połączenie cech psychologicznych odróżniające daną osobę od innych. CS 92. […]

Odpowiedz
Chromosom - Psychologia Życia Codziennego pisze:

13 sierpnia 2023 o 15:41

[…] Chromosom (chromosome) – pałeczkowate struktury występujące w jądrze komórkowym każdej komórki organizmów eukariotycznych, zawierające DNA, czyli cały konieczny do życia i reprodukcji zestaw informacji genetycznej; zbudowane są z chromatyny. Każdy człowiek posiada 46 chromosomów w każdej komórce somatycznej, w tym 22 pary autosomów i jedna parę chromosomów płciowych natomiast każda gameta, czyli komórka rozrodcza, zawiera połowę informacji genetycznej, czyli 23 chromosomy – po jednym przedstawicielu każdej pary. (gr. chroma kolor + soma ciało, nazwa nawiązuje do faktu, że silnie się wybarwiają barwnikami histologicznymi). CS 99. […]

Odpowiedz

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi