Spis treści

Lęk niezwiązany – co to znaczy i jak sobie z nim radzić?

Czułeś kiedyś niepokój, ale nie wiedziałeś dlaczego? To uczucie ciągłego napięcia, które pojawia się bez konkretnego powodu, może być objawem lęku niezwiązanego. W dzisiejszym świecie pełnym stresu coraz więcej osób doświadcza tego zjawiska.

Co to jest lęk niezwiązany?

Lęk niezwiązany (free-floating ankiety), znany również jako lęk wolnopłynący, to patologiczna forma lęku charakteryzująca się uporczywością oraz tym, że nie wiąże się z żadnym określonym czynnikiem. W odróżnieniu od zwykłego strachu, który ma konkretny powód, ten rodzaj niepokoju pojawia się jakby znikąd i utrzymuje się przez długi czas.

Kluczową cechą lęku niezwiązanego jest jego nieadekwatnie wygórowane nasilenie – nieodpowiadające rzeczywistym zagrożeniom. To oznacza, że poziom niepokoju jest znacznie większy niż sytuacja by tego wymagała. Lęk wolnopłynący stanowi główny objaw uogólnionych zaburzeń lękowych i może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Jakie są główne objawy lęku niezwiązanego?

Rozpoznanie lęku niezwiązanego nie jest trudne, jeśli wiemy, na co zwracać uwagę. Uwaga osób cierpiących na to zaburzenie jest przesadnie skoncentrowana wokół antycypowanych nieszczęść i potencjalnych zagrożeń, co prowadzi do charakterystycznych objawów.

Najczęstsze objawy psychiczne to:

Trudności z koncentracją uwagi
Niemożność opanowania narzucających się obaw
Niepokój psychoruchowy i niemożność spokojnego siedzenia
Problemy z odprężeniem się
Skłonność do szybkiego męczenia się

Lęk niezwiązany objawia się również fizycznie. Częstymi objawami są napięciowe bóle głowy, bóle mięśniowe, drażliwość, suchość w ustach, drżenie ciała, wzmożone napięcie mięśniowe, wzmożona potliwość, zawroty głowy, przyśpieszone bicie serca, uczucie ucisku w nadbrzuszu.

Jak powstaje lęk niezwiązany?

Przyczyny lęku wolnopłynącego są złożone i wieloczynnikowe. Zaburzenia lękowe to interakcja czynników psychospołecznych – np. trudnych sytuacji z dzieciństwa, stresu lub traumy – z podatnością genetyczną. Oznacza to, że zarówno nasze geny, jak i doświadczenia życiowe wpływają na rozwój tego zaburzenia.

Według teorii psychologicznych, lęk może być również stanem wyuczonym, uwarunkowanym obawą przed charakterystycznymi sytuacjami. W praktyce oznacza to, że jeśli w przeszłości doświadczyliśmy trudnych sytuacji, nasz mózg może „nauczyć się” reagować lękiem nawet wtedy, gdy nie ma realnego zagrożenia.

Jak lęk niezwiązany wpływa na codzienne życie?

Lęk niezwiązany nie jest tylko teoretycznym pojęciem – ma bardzo realne konsekwencje dla codziennego funkcjonowania. Znajduje on swoje ujście w wielu różnych – zależnych od kontekstu kulturowego oraz etapu życia – obawach pacjentów.

U dorosłych najczęściej przejawia się jako:

Nadmierne obawy o obowiązki zawodowe i odpowiedzialność
Martwienie się o stan zdrowia własny lub bliskich
Lęk przed potencjalnymi problemami finansowymi lub bankructwem
Niepokój o możliwe niepowodzenia życiowe i punktualność

U dzieci lęk niezwiązany manifestuje się pod postacią obaw o to, czy wystarczająco dobrze poradzą sobie w różnych dziedzinach życia, w tym w szkole lub w relacjach z rówieśnikami. Te obawy mogą znacznie utrudniać normalne funkcjonowanie i rozwój.

Kiedy warto szukać pomocy?

Nie każdy niepokój oznacza zaburzenie lękowe. Lęk człowieka jest zjawiskiem normalnym, naturalnym i sam w sobie nie jest zjawiskiem patologicznym. Problemem staje się wtedy, gdy niepokój i lęk utrudnia lub wręcz uniemożliwia codzienne funkcjonowanie.

Warto skonsultować się ze specjalistą, gdy lęk trwa dłużej niż sześć miesięcy, znacznie wpływa na jakość życia lub gdy pojawiają się intensywne objawy fizyczne. Współczesna psychoterapia i farmakoterapia oferują skuteczne metody leczenia zaburzeń lękowych.

Podsumowanie

Lęk niezwiązany to zjawisko, które może dotknąć każdego z nas. Charakteryzuje się uporczywym niepokojem niemającym konkretnej przyczyny, który może znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Rozpoznanie objawów i zrozumienie mechanizmów powstawania tego zaburzenia to pierwszy krok do skutecznej pomocy. Pamiętajmy, że lęk wolnopłynący jest zaburzeniem, który wymaga profesjonalnego wsparcia – nie musimy z nim walczyć w samotności.

Jakie są główne objawy lęku niezwiązanego

Wypisy z literatury psychologicznej

Lęk może się pojawiać w różnych postaciach i na różnym poziomie intensywności. Jego nasilenie zwykle waha się od zwykłego odczucia niepokoju do pełnoobjawowego napadu paniki charakteryzującego się kołataniem serca, dezorientacją i przerażeniem. Lęk, który nie jest powiązany z żadną konkretną sytuacją, który pojawia się „nie wiadomo skąd”, jest nazywany lękiem niezwiązanym (free-floating anxiety) lub w cięższych przypadkach spontanicznym atakiem paniki. BLF 19.

Kryteriom pozwalającym odróżnić spontaniczny atak paniki od epizodu lęku niezwiązanego może być wystąpienie co najmniej czterech spośród następujących objawów w tym samym czasie (jeśli doświadczasz co najmniej czterech objawów, oznacza to, że masz atak paniki):
– spłycenie oddechu;
– kołatanie serca (szybkie lub nieregularne bicie serca);
– drżenie lub dygotanie;
– pocenie się;
– dławienie się;
– nudności lub dolegliwości żołądkowe;
– odrętwienie;
– zawroty głowy lub zaburzenia równowagi;
– poczucie obcości samego siebie lub oddzielenia się od siebie;
– uderzenie gorąca lub zimna;
– strach przed umieraniem;
– strach przed popadnięciem w obłęd lub utratą panowania nad sobą.
BLF 19.

Lęk – złożony stan emocjonalny podobny do strachu. Oba te uczucia powstają w wyniku podobnych procesów zachodzących w mózgu i powodują podobne reakcje fizjologiczne oraz zachowania; ich źródłem są te obszary mózgu, których zadaniem u wszystkich zwierząt jest pomoc w radzeniu sobie z niebezpieczeństwem. Między strachem a lękiem istnieje jednak różnica: strach jest zazwyczaj związany z wyraźnym, realnym i możliwym do zidentyfikowania zagrożeniem, lęk natomiast pojawia się wówczas, gdy nie istnieje bezpośrednie niebezpieczeństwo. Inaczej mówiąc, czujemy strach, kiedy naprawdę grozi nam coś złego – na przykład ciężarówka zjeżdża na przeciwległy pas i pędzi prosto na nas. Lęku doświadczamy wtedy, gdy się boimy lub odczuwamy niepokój, mimo że w danej chwili nic nam nie zagraża. PKZ 14-15.

Przypisy

*W artykule po symbolu literowym książki podano numer strony, z której pochodzi cytat.

Słownik: wykaz pojęć

Bibliografia: wykaz skrótów