Erich Fromm: Ucieczka od wolności
Książka „Ucieczka od wolności” Ericha Fromma tłumaczy, dlaczego lęk przed wolnością może prowadzić do konformizmu i autorytaryzmu, którym autor przeciwstawia potrzebę odwagi i odpowiedzialności jednostki.
Ucieczka od wolności – dlaczego i dokąd?
W książce Ucieczka od wolności Erich Fromm analizuje, jak ludzie reagują na wolność w kontekście historycznym, psychologicznym i społecznym. Fromm twierdzi, że choć wolność daje jednostce możliwość samorealizacji, to równocześnie wywołuje lęk i poczucie izolacji. W odpowiedzi na te trudności ludzie często wybierają autorytarne systemy, konformizm lub destrukcyjne zachowania, aby uniknąć odpowiedzialności za własne życie.
Autor bada genezę tych mechanizmów w epoce reformacji, początków kapitalizmu i rozwoju faszyzmu, podkreślając, jak współczesne społeczeństwa kształtują nasze poczucie tożsamości. Fromm wskazuje, że prawdziwa wolność wymaga świadomości, odwagi i działania w zgodzie z własnymi wartościami.
Książka jest głęboką refleksją nad naturą ludzkiej wolności oraz jej wpływem na psychikę i relacje międzyludzkie, zachęcając czytelnika do świadomego wyboru wolności opartej na odpowiedzialności.
Grzegorz Tomicki o książce
Opublikowana w 1941 roku Ucieczka od wolności Ericha Fromma to jedna z najgłośniejszych książek XX wieku. Stanowi ona wnikliwe studium charteru współczesnego człowieka, uwikłanego w rozmaite uwarunkowania kulturowe, socjologiczne, psychospołeczne czy psychologiczne, skłaniające go często do niepożądanych i na pierwszy rzut oka niezrozumiałych zachowań.
Autor analizuje ideę wolności jako problem psychologiczny, używając do tego narzędzi wypracowanych przez perspektywę psychoanalityczną – Fromm był uczniem Zygmunta Freuda – wgłębiając się w nieświadome zjawiska psychiczne i tworzone na ich bazie motywacje jednostek.
Wnioski nie są budujące: współczesny człowiek często traktuje wolność jako brzemię, a mechanizmy ucieczki od niej nader często prowadzą do katastrofalnych skutków. Brzmi znajomo?
Fromm nie poprzestaje jednak na wypunktowaniu ciemnych stron ludzkiej psychiki, wskazując sposoby, dzięki którym człowiek może wieść życie „produktywne” (twórcze) i unikać mechanizmów odbierających mu wolność i podmiotowość.
Ucieczka od wolności to książka błyskotliwa, głęboka i niepokojąca, bo wciąż – niestety – aktualna.
Grzegorz Tomicki
Edmund Wnuk-Lipiński o książce
Erich Fromm formułuje refleksje na temat szczególnych cech ludzkiej natury, które w pewnych okolicznościach, takich mianowicie, gdy sen o wolności zaczyna nabierać realnych kształtów, pchają nas do reakcji ucieczkowych, do stanów lękowych i tęsknoty za bezpiecznym zniewoleniem; bezpiecznym, bo zdejmuje ono z nas nieznośny ciężar swobodnego wyboru i ponoszenia konsekwencji owego wyboru.
Według Fromma wolność jest dla ludzi wartością względną, a nie absolutną. „Piekło to inni” – twierdził Sartre; „piekło to samotność, a zwłaszcza samotność moralna” – to sugestia Fromma. I kiedy za tę ucieczkę od samotności zapłacić trzeba wolnością, dla wielu ludzi nie jest to cena zbyt wygórowana. Egzystencja bowiem ponownie nabiera sensu, świat zaś wydaje się bezpieczniejszy i bardziej obliczalny.
Konfrontacja z takim światem przestaje być źródłem lęku. W tym ujęciu wolność wymaga odwagi i dzielności. Uzyskanie wolności jest przejściem od uzależnienia bez odpowiedzialności do niezależności, ale na własny rachunek.
Przyjęcie wyzwania wolności jest zgodą na ciągłe zmaganie z pokusą stania się częścią większej całości, jest także zgodą na bolesne rozdarcie pomiędzy pragnieniem wyosobnienia oraz zachowania własnej indywidualności i niezależności a konformistyczną tęsknotą za wtopieniem się w szerszą zbiorowość, która zdjęłaby z nas ciężar odpowiedzialności za własne życie.
Edmund Wnuk-Lipiński
Erich Fromm o książce
Teza tej książki głosi, że człowiek współczesny, uwolniony od więzów preindywidualistycznego społeczeństwa, które zapewniając mu bezpieczeństwo ograniczało go zarazem, nie zyskał wolności w sensie pozytywnego urzeczywistnienia swego indywidualnego „ja” – a więc ekspresji swych intelektualnych, uczuciowych i zmysłowych możliwości.
Wolność, mimo że przyniosła mu niezależność i władzę rozumu, uczyniła go samotnym, a przez to lękliwym i bezsilnym. Owa izolacja jest nie do zniesienia i ma on do wybory albo ucieczkę przed brzemieniem wolności ku nowym zależnościom i podporządkowaniu, albo dążenie do pełnej realizacji wolności pozytywnej, która opiera się na jedyności i niepowtarzalności człowieka.
Erich Fromm
Informacje szczegółowe
Autor: Erich Fromm
Tytuł: Ucieczka od wolności
Tytuł oryginału: Escape from Freedom
Przekład: Andrzej Ziemilski, Olga Ziemilska
Wydawnictwo: Vis-a-Vis Etiuda
Miejsce i data wydania: Kraków 2021
Wymiary: 12.5×19.5cm
Oprawa: Miękka
Liczba stron: 288
ISBN: 78-83-799-8288-2
Kup książkę w najniższej cenie
Zobacz także
