Psychoanaliza - Psychologia Życia Codziennego

Psychoterapia między wiedzeniem a niewiedzeniem (red. Wojciech Drath, Bogdan de Barbaro)

Psychoterapia między wiedzeniem a niewiedzeniem, red. Wojciech Drath, Bogdan de Barbaro

Psychoterapia między wiedzeniem a niewiedzeniem to interdyscyplinarna książka, w której autorzy próbują przekonywać, że wiedzenie nie zawsze jest korzystniejsze – dla terapeuty, pacjenta/klienta czy człowieka jako takiego – od niewiedzenia. „Niewiedzenie jest postawą odważną” – otóż to! Ale ta konstatacja to tylko początek drogi. W toku lektury czytelnik raz po raz zmuszony zostaje do zadania sobie prawdziwie inspirującego pytania, które stanowi sedno książki: Kiedy WIEM jest niezbędne, a kiedy potrzebne jest właśnie NIE WIEM? Keep Reading →

Nancy McWilliams: Diagnoza psychoanalityczna

Nie jestem ani początkującym terapeutą – do których głównie kierowana jest ta książka – ani studentem psychologii, ani tym bardziej doświadczonym klinicystą, ale lektura Diagnozy psychoanalitycznej Nancy McWilliams okazała się dla mnie prawdziwą ucztą. Dzięki niej moja dawna fascynacja psychoanalizą – która ostatnio nieco przygasła – odżyła ze zdwojoną mocą. Czytając inne książki z zakresu psychoanalizy, często czułem się przytłoczony nadmiarem naprędce konstruowanej, zależnej od kontekstu, zmiennej w czasie, a często po prostu nieprecyzyjnej terminologii, przez co ich lektura zamiast rozjaśniać problem, sprowadzała się głównie do rozwikłania kwestii, „co autor miał ma myśli”. Nie każdy zaś autor jest Zygmuntem Freudem, w przypadku którego trud ten jest opłacalny (nawiasem mówiąc, studiowanie Freuda to zajęcie na całe życie). Keep Reading →

Superego (Nad-Ja)

Superego (superego) – w psychoanalizie, według Sigmunda Freuda (1856-1939), jedna z trzech składowych aparatu psychicznego człowieka; po 1920 zastąpił model topograficzny wyróżniający: nieświadomość – przedświadomość – świadomość modelem strukturalnym wyróżniającym: id – ego – superego. Superego, wyłaniające się z konfliktu między id i ego w trakcie rozwoju, monitoruje i kontroluje ego jak sędzia czy cenzor. W formie drukowanej Freud przedstawił tę koncepcję po raz pierwszy w 1923 w książce Ego i id. Freud tłumaczy powstawanie superego zarówno u chłopców, jak i dziewczynek, jako rozwiązanie kompleksu Edypa, superego bywa często opisywane jako dziedzictwo kompleksu Edypa. Późniejsi teoretycy twierdzili, że jego rozwój zaczyna się dużo wcześniej: węgierski psychoanalityk, Sandor Ferenczi (1873-1993), argumentował w 1925, że zakazy są zinternalizowane od początku treningu czystości; pracująca w Wielkiej Brytanii austriacka psychoanalityczka, Melanie Klein (1822-1960), w 1933 pierwsza twierdziła, że superego rozwija się stopniowo w trakcie fazy oralnej; austriacki psychoanalityk, Réne A. Spitz (1887-1974), w 1958 sugerował, że rozwija się w okresie niemowlęctwa i dziecięctwa przez identyfikację z agresorem. Zob. też ideał ego. Nazywane też Nad-Ja, Nad-Jaźń. (niem. über nad ich ja). CS 716. Keep Reading →

Idealizacja (idealization)

Idealizacja – definicje

Idealizacja (idealization) – w psychoanalizie proces, w którym cechy obiektu popędu, zwłaszcza drugiej osoby, reprezentowane są w umyśle w formie doskonałej. Siegmund Freud (1856-1939) zdefiniował ją, w artykule Wprowadzenie do narcyzmu (1914, wyd. pol. 1991, w: Kazimierz Pospiszyl, Zygmunt Freud. Człowiek i dzieło, s. 309-323), następująco: „Idealizacja jest procesem dotyczącym obiektu, w którym obiekt, bez jakiejkolwiek zmiany swojej natury, zostaje wywyższony i uwznioślony w umyśle podmiotu”. Wielu późniejszych psychoanalityków, w tym działająca w Wielkiej Brytanii austriacka psychoanalityczka, Melanie Klein (1882-1960), w pracy zbiorowej Developments in Psycho-Analysis (1952), interpretowało idealizację jako mechanizm obronny. CS 268. Keep Reading →

Zaprzeczanie (denial, disavowal)

Zaprzeczanie (denial, disavowal) – w psychoanalizie mechanizm obronny zaangażowany w nieprzyjmowanie myśli, uczuć czy aspektów rzeczywistości, które mogłyby być bolesne lub nieakceptowalne, na przykład kiedy śmiertelnie (terminalnie) chora osoba nie przyjmuje do wiadomości nadchodzącej śmierci. Sigmund Freud (1856-1939) wprowadził to pojęcie do psychoanalizy w artykule Dziecięca organizacja genitalna (Wprowadzenie do teorii seksualnej) (1923, wyd. polskie 1999, w: Freud, Życie seksualne, Dzieła, t. V, przeł. Robert Reszke), gdzie zaprzeczanie pojawia się w kontekście nieprzyjmowania do wiadomości przez dzieci, że dziewczynki nie posiadają penisów, choć widzą, że tak właśnie jest; dalszy rozwój koncepcji zaprzeczania przedstawił w Zarysie psychoanalizy (1938, wyd. pol. 1976, w: Freud, Poza zasadą przyjemności, przeł. W. Prokopiuk, s. 145-221). CS 861. Keep Reading →

Fiksacja (fixation)

Fiksacja – definicje

Fiksacja (fixation) – 1. Akt lub proces fiksowania. Inaczej fiksacja wzrokowa. Zob. też prawo Dondersa, zakres czytania. 2. W psychoanalizie, utrzymywanie się sposobu zaspokajania libido charakterystycznego dla wcześniejszej fazy rozwoju psychoseksualnego, na przykład wtedy, gdy libido pozostaje przywiązane do określonego obiektu popędu bądź sfery erotogennej związanej z przedgenitalnym stadium libido, na przykład oralnym, analnym bądź fallicznym. Pojęcie to opiera się na obserwacji, że u ludzi przez całe życie utrzymuje się ukryte przywiązanie do wcześniejszych sposobów zaspokajania oraz relacji z obiektem i że są one reaktywowane przez regresję (1). Sigmund Freud (1856-1939) pisał o niej w książce Trzy rozprawy z teorii seksualności (1905) i często w swoich późniejszych publikacjach. Zob. też charakter analny, charakter genitalny, charakter oralny, charakter moczowy. 3. Akt lub proces stawania się pochłoniętym jakąś rzeczą. CS 213. Keep Reading →

Identyfikacja z agresorem (identification with the aggressor)

Czym jest identyfikacja z agresorem?

Identyfikacja z agresorem (identification with the aggressor) – w psychoanalizie mechanizm obronny nazwany i opisany przez psychoanalityczkę brytyjską pochodzenia austriackiego, Annę Freud (1895-1982), w książce Ego i mechanizmy obronne (1937), polegający na tym, że osoba stojąca w obliczu zagrożenia zewnętrznego, takiego jak dezaprobata lub krytyka ze strony osoby znaczącej, identyfikuje się ze źródłem zagrożenia przez przejęcie bądź to agresji, bądź innych własności osoby zagrażającej. Anna Freud i austriacki psychoanalityk René A. Spitz (1887-1974) dowodzili, że ten mechanizm odgrywa ważną rolę we wczesnym rozwoju superego, zanim krytycyzm skieruje się do wewnątrz w późniejszym stanie rozwoju. Psycholog amerykański pochodzenia austriackiego Bruno Bettelheim (1903-1990) opisał w artykule w „Journal of Abnormal and Social Psychology” (1943) i w rozdziale 4 książki The Informed Heart (1960), jak nawet w obozie koncentracyjnym niektórzy więźniowie identyfikowali się z esesmanami. CS 269. Keep Reading →

Reakcja upozorowana

Reakcja upozorowana – powoduje zmianę czegoś nie do przyjęcia na coś możliwego do zaakceptowania, zapewniając jednocześnie w ten sposób skuteczne utrzymanie wyparcia. Przykra myśl lub uczucie zostaje na poziomie świadomości zastąpione przez swe przeciwieństwo. Na przykład dziecko, które wyparło uczucie nienawiści do matki, może się o nie przesadnie troszczyć lub martwić. MFS 191. Keep Reading →

Piotr Olesiński: Psychologia kochania

Psychologia kochania Piotra Olesińskiego to książka stricte naukowa, zawierająca klasyfikację zjawisk związanych z miłością według różnych perspektyw badawczych. Autor w sposób zwięzły i przejrzysty wykłada większość kluczowych dla psychologii ujęć życia psychicznego człowieka i tłumaczy, jak odnoszą się one do fenomenu miłości. Dzięki temu z książki dowiemy się nie tylko tego, czym jest miłość zdrowa, a czym dysfunkcjonalna, jaki psychologiczny model miłości realizujemy w swoich związkach, co z tego wynika oraz czy możemy zmienić szkodliwe dla nas schematy, ale też zaznajomimy się z podstawami psychologii rozwojowej, ewolucyjnej, poznawczo-behawioralnej, humanistycznej, narracyjnej, psychoanalizy i innych dziedzin psychologii bez wertowania stosu innych szczegółowych książek czy nudnych słowników. Keep Reading →

Omnipotencja

Omnipotencja – poczucie nieograniczonej mocy, gdy dana jednostka czuje, że nigdy nie przydarzy jej się żadna porażka – czasem myśli tak nawet w odniesieniu do śmierci (poczucie omnipotencji występuje też często u osobowości narcystycznej). KSN 276. Keep Reading →