Spis treści
W książce Niedojrzali emocjonalnie. Jak wyznaczać granice i budować świadome relacje Lindsay Gibson wymienia cechy niedojrzałych emocjonalnie ludzi oraz przedstawia zestawienie cech emocjonalnej niedojrzałości i dojrzałości.
Cechy charakterystyczne niedojrzałych emocjonalnie rodziców i innych niedojrzałych emocjonalnie ludzi
Struktura osobowości
- Bardzo egocentryczni; skoncentrowani na sobie i zaabsorbowani sobą.
- Nieelastyczni i skłonni do uproszczeń; nieskomplikowani wewnętrznie.
- Nie dbają o rozwój osobisty; odłączeni od samych siebie; mają słabo zintegrowane części „ja”.
- Prezentują bezkompromisowe nastawienie emocjonalne; wszystko jest dla nich czarne albo białe, dobre albo złe.
- Przejawiają niekonsekwentne i sprzeczne przekonania oraz działania (brak integracji osobowości).
- Niezdolni do autorefleksji; nie biorą pod uwagę własnego wkładu w problem; nieskłonni do podważania własnych przekonań.
Postawa wobec rzeczywistości
- Zaprzeczają rzeczywistości, zniekształcają ją lub lekceważą, gdy im się nie podoba; nadmiernie upraszczają fakty, by wydawało się, że to oni mają rację.
- Prezentują „realizm afektywny”; „Rzeczywistość jest taka, jaką mi się wydaje”.
- Wszystko odnoszą do siebie; wszystko kręci się wokół nich i tego, jak to na nich wpływa.
- Do tego stopnia skupieni na tym, co fizyczne i materialne, że umyka im to, co emocjonalne i psychiczne.
- Gubią się w szczegółach; nie widzą całościowego obrazu i głębszych znaczeń.
Cechy emocjonalne
- Intensywne, ale płytkie emocje.
- Są na wskroś drażliwi i niecierpliwi.
- Mała tolerancja na stres, tendencje do impulsywności.
- Więcej uczuć niż myślenia; robią to, co wydaje im się najlepsze i rozładowują napięcie.
- Nie doświadczają mieszanych uczuć ani zmian w natężeniu emocji czy ich niuansowania.
Mechanizmy obronne i style radzenia sobie
- Charakteryzują się słabą odpornością na stres, niecierpliwością, wąskimi horyzontami, skłonnością do jednotorowego myślenia.
- Przejawiają defensywność i krytycyzm wobec tego, co nieznane.
- Mają słabo rozwiniętą zdolność samoobserwacji; przejawiają brak obiektywizmu wobec własnych myśli czy zachowań.
- Mają skłonność do konkretnego, dosłownego myślenia lub bezosobowego abstrakcyjnego intelektualizowania; skupiają się na szczegółach w takim stopniu, że zatracają obraz całości.
- Przejawiają brak poczucia ciągłości własnego „ja” w czasie, co przekłada się na nieumiejętność brania odpowiedzialności za własne postępowanie; „tamto było kiedyś, a to jest teraz”.
- Używają niedojrzałych mechanizmów radzenia sobie.
Cechy interpersonalne
- Wykazują niski poziom empatii; niewrażliwość; często wywołują w innych gniew i frustrację
- Nie potrafią postawić się na miejscu drugiej osoby; nie wyobrażają sobie jej świata wewnętrznego ani myśli.
- Nie wychwytują aluzji; nie dostrzegają uczuć i reakcji innych ludzi.
- Zwykle traktują ludzi jak odtwórców ról lub obiekty symboliczne – nie zauważają ich psychicznej prawdziwości czy kompletności jako jednostek.
- Są subiektywni, a nie obiektywni; odrzucają inne punkty widzenia; różnice wywołują w nich dyskomfort. • Stosują wymuszenia emocjonalne (rozbudzają w innych wstyd, poczucie winny, zwątpienie w siebie); dokonują zawłaszczeń emocjonalnych.
- Nie wykonują pracy emocjonalnej; nie naprawiają pęknięć w relacjach.
- Mają tendencje do uwikłania lub utrzymywania powierzchownych relacji zamiast bliskości emocjonalnej.
- Potrafią zepsuć każdą przyjemność: są skłonni do sadyzmu, podłości, pogardy, zazdrości, drwiny, sarkazmu, cynizmu.
- Mają słabe umiejętności w zakresie komunikacji bezpośredniej – wobec ich braku polegają na zarażeniu afektywnym; identyfikacja projekcyjna.
- Przejawiają silny dyskomfort wywoływany głębszymi emocjami i bliskością emocjonalną.
- Trudni do obdarowywania (słaba zdolność recepcyjna).
- Domagają się od innych, by ich naśladowali, wychwalali, podziwiali, uznawali ich wyjątkowość i autorytet. Odwrócenie ról – ich dzieci troszczą się o nich i opiekują się nimi.
- Role są dla nich święte: sztywność ról, uprzywilejowanie wynikające z ról, wymuszenia związane z rolami.
- Faworyzują wybrane osoby; szukają ludzi do wciągnięcia w uwikłanie i fuzję psychiczną.
Lindsay Gibson: Niedojrzali emocjonalnie.
Jak wyznaczać granice i budować świadome relacje,
Załącznik A, s. 300-302
Zestawienie cech emocjonalnej niedojrzałości i dojrzałości
| Niedojrzałość emocjonalna | Dojrzałość emocjonalna |
| Myślenie na temat życia uproszczone, dosłowne i sztywne. Nie lubią niepewności związanej rozwojem zdarzeń. | Cenią sobie niuanse życia i bezustanną zmienność rzeczywistości. |
| Odczuwają potrzebę kontrolowania innych za pomocą poczucia winy, gniewu lub wstydu. | Mają świadomość, że nie mogą kontrolować innych i wcale tego nie chcą. |
| Uważają innych za niekompetentnych. | Wady uważają za część natury ludzkiej. |
| Emanuje z nich urok i charyzma. | Emanuje z nich ciepło i szczerość. |
| Siebie i innych postrzegają przez pryzmat ról w sposób binarny, w kategoriach uległości i dominacji | Sprawiedliwie oceniają wszystkich ludzi i czują się komfortowo bez hierarchicznego systemu społecznego. |
| Mają słabe filtry; mówią wszystko, co przychodzi im do głowy, nie zważając na uczucia innych. Utrzymują przy tym, że po prostu „są szczere”. | Dzieląc się swoimi odczuciami z drugą osobą, okazują jej szacunek. |
| Są kiepskimi słuchaczami, nie dostrajają się do innych i nie potrafią nawiązać porozumienia z osobami, które się z nimi nie zgadzają. | Są dobrymi słuchaczami: skupionymi, zdolnymi dostroić się do siebie i innych. |
| Sprzeciwiają się rzeczywistości i zaprzeczają jej, szczególnie wtedy, gdy nie współgra ona z ich opiniami. | Integrują nowe informacje, akceptując je, nawet jeśli to dla nich niekomfortowe. |
| „Realizm afektywny” – fakty są takie, jakimi im się w danym momencie wydają. | Fakty nie ulegają zmianom tylko z tego powodu, że one doświadczają intensywnych uczuć. |
| Są przepełnione obawami i poczuciem niepewności. | Mają na tyle silne poczucie własnego „ja”, że potrafią same zadbać o regulację swojego bezpieczeństwa emocjonalnego. |
| Bronią tego, co znają, ponieważ złożoność jest dla nich zbyt przytłaczająca. | Są otwarte na zmianę zdania, gdy na światło dzienne wychodzą nowe informacje. |
| Nie ufają złożonym koncepcjom i nie pragną ich poznawać ani próbować zrozumieć. | Lubią się uczyć, nawet jeśli nowa wiedza stoi w sprzeczności z ich dotychczasowymi przekonaniami. |
| Są nieelastyczne wobec zasad, ale zmieniają je, gdy może im to przynieść korzyść. | Ważniejsi od zasad są dla nich ludzie. Żyją w łasce. Potrafią rozpoznać ideologię i dogmat. |
| Są dumni ze swojej nieustępliwości i krytycyzmu. Swoje nieelastyczne myślenie uważają za przejaw siły moralnej. | Wykazują elastyczność w myśleniu. Są zdolne do aktualizowania opinii na podstawie nowych informacji. |
| Stosują powierzchowną logikę do wykluczania uczuć innych: „Nie powinieneś tak się czuć, ponieważ…”. | Akceptują to, że inni czują to, co czują. |
| Wierzą, że mogliby uniknąć wszelkich błędów, gdyby tylko inni wystarczająco dobrze planowali. Inni zawsze powinni poczuwać się do winy za ich błędy. | Wierzą, że błędy są normalną częścią życia. Potrafią przyznawać się do pomyłek i szczerze dążyć do naprawienia błędów z myślą o uzdrowieniu i rozwoju. |
| Granice innych ludzi postrzegają jak coś, co trzeba przezwyciężyć. | Granice innych ludzi postrzegają jak coś zdrowego, co należy uszanować. |
| Deprecjonują rozwój osobisty i drwią z niego. Sugestie, że nie są idealni, rozbudzają w nich poczucie zagrożenia. | Z przyjemnością pracują nad rozwojem osobistym. Mają świadomość tego, że nie są idealni i że zasługują na miłość. |
Lindsay Gibson: Niedojrzali emocjonalnie.
Jak wyznaczać granice i budować świadome relacje,
Załącznik B, s. 303-304
Kup książkę w najniższej cenie
