Trójczynnikowa koncepcja miłości Roberta Sternberga (Triangular Theory of Love)

Co to jest trójczynnikowa koncepcja miłości?

Trójczynnikowa koncepcja miłości to teoria opracowana przez Roberta Sternberga, która wyjaśnia, z czego składa się miłość i dlaczego różne związki mogą wyglądać zupełnie inaczej. Sternberg zaproponował, że miłość można zrozumieć poprzez trzy kluczowe składniki: intymność, namiętność i zaangażowanie. Każdy z tych elementów odgrywa inną rolę, a ich obecność lub brak decyduje o rodzaju relacji międzyludzkiej.

• Intymność to bliskość emocjonalna, poczucie zaufania i więzi z drugą osobą.
• Namiętność obejmuje fizyczne i emocjonalne pożądanie, intensywność uczuć.
• Zaangażowanie to świadoma decyzja, by utrzymać związek na dłuższą metę, niezależnie od trudności.

Według Sternberga miłość może przybierać różne formy w zależności od tego, które z tych elementów są obecne.

Definicja

Trójczynnikowa teoria miłości – teoria opracowana przez Roberta Sternberga, opisująca różne rodzaje miłości w kategoriach trzech komponentów: namiętności (pociąg erotyczny), bliskości (dzielenie się uczuciami i zwierzanie się sobie nawzajem) i zaangażowania (poświęcenie czasu i wysiłku, by uczynić ten związek czymś najważniejszym w swym życiu). PKK V 78.

Jakie są rodzaje miłości według teorii Sternberga?

Sternberg stworzył tzw. „trójkąt miłości”, w którym różne kombinacje intymności, namiętności i zaangażowania prowadzą do różnych rodzajów miłości:

1. Sympatia – obecna jest tylko intymność. To rodzaj bliskiej przyjaźni, bez namiętności czy zobowiązań.
2. Zauroczenie – dominacja namiętności bez głębszej więzi emocjonalnej czy zobowiązań. To typowa „miłość od pierwszego wejrzenia”.
3. Miłość pusta – występuje samo zaangażowanie, często w długoletnich związkach, które utraciły intymność i namiętność.
4. Miłość romantyczna – połączenie intymności i namiętności, ale bez trwałego zaangażowania.
5. Miłość partnerska – intymność i zaangażowanie bez silnej namiętności, typowa dla wieloletnich związków opartych na przyjaźni.
6. Miłość bezmyślna (fatuous love) – namiętność i zaangażowanie bez intymności, co może prowadzić do krótkotrwałych i burzliwych związków.
7. Miłość pełna – ideał, w którym obecne są wszystkie trzy składniki. To relacja pełna pasji, zaufania i trwałości.

Dlaczego ta koncepcja jest ważna w codziennym życiu?

Zrozumienie trójczynnikowej koncepcji miłości może pomóc w budowaniu zdrowszych relacji. W codziennym życiu relacje często przechodzą przez różne fazy, a świadomość, które elementy „trójkąta” wymagają pracy, może wpłynąć na ich jakość.

Na przykład jeśli w związku dominuje intymność, ale brakuje namiętności, można spróbować wprowadzić więcej spontaniczności i nowych doświadczeń. Jeśli z kolei pojawia się namiętność, ale brak zaufania, warto pracować nad komunikacją i budowaniem więzi emocjonalnej.

Teoria ta jest także pomocna w zrozumieniu, dlaczego pewne związki rozpadają się. Czasem mimo początkowej pełni miłości jeden z elementów zanika – a to może prowadzić do kryzysów.

Jak teoria Sternberga odnosi się do przyjaźni i innych relacji?

Co ciekawe, teoria trójkąta miłości nie odnosi się wyłącznie do związków romantycznych. Można ją również zastosować do przyjaźni, a nawet relacji zawodowych.

W bliskiej przyjaźni dominować będzie intymność, ale namiętność może być zastąpiona wspólnymi zainteresowaniami, a zaangażowanie – lojalnością i wsparciem.

W relacjach zawodowych zaangażowanie może być kluczowe, ale brak intymności sprawia, że nie ma potrzeby budowania głębszych emocjonalnych więzi.

Jak wykorzystać teorię Sternberga do poprawy swoich relacji?

Pracuj nad każdym składnikiem – budowanie zaufania i komunikacji wzmacnia intymność. Regularne randki i nowe doświadczenia dodają namiętności. Świadome podejmowanie decyzji o wspólnej przyszłości umacnia zaangażowanie.

Diagnozuj swój związek – Zastanów się, które z elementów są obecne, a które mogą wymagać wzmocnienia.

Rozmawiaj o oczekiwaniach – wspólne określenie, czego oboje partnerzy oczekują, może pomóc w znalezieniu równowagi między namiętnością, intymnością i zaangażowaniem.

Wypisy z literatury psychologicznej

W latach 80. amerykański psycholog Robert Sternberg podjął problematykę miłości i przedstawił jej własną koncepcję opartą na trzech komponentach składowych, których występowanie i intensywność charakteryzują relacje miłosne. Według Trójczynnikowej koncepcji miłości Roberta Sternberga miłość jest fenomenem, na który składają się intymność, namiętność i zaangażowanie, których natężenie może ulegać przemianie podczas trwania związku. Teorię tę spopularyzował i rozwinął w Polsce Bogdan Wojciszke. OPK 18.

Namiętność, kojarzona potocznie najczęściej z seksualną sferą relacji, ma w opisywanej koncepcji znacznie szersze znaczenie. Przejawia się ona najczęściej w pragnieniu fizycznej bliskości i dążeniu do niej, w przypływie energii, podnieceniu, pieszczotach, pocałunkach i kontaktach seksualnych. Jednakże wyraża się też poprzez bardzo silne emocje zarówno pozytywne – pożądanie, radość, zachwyt, jak i negatywne – zazdrość, tęsknota. OPK 18-19.

Intymność w relacji wiąże się z osiągnięciem odwzajemnionego poczucia bliskości w sferze fizycznej, psychicznej i duchowej między partnerami. Określana jest przez pozytywne uczucia i towarzyszące im działania, które wywołują bliskość i wzajemną zależność parterów do siebie. OPK 19.

Ostatnim z komponentów modelu „miłości Sternberga” jest zaangażowanie, które w porównaniu z intymnością i namiętnością stanowi czynnik podlegający największej świadomej kontroli, ponieważ definiuje się je jako świadomą decyzję o byciu w danej relacji i o kontynuowaniu jej w przyszłości. Zaangażowanie kształtuje się na skutek podjętych działań, składających się nie tylko z wszelkiego rodzaju wysiłków, podejmowanych na rzecz trwania związku i jego stabilności, lecz także zaniechania tych działań, które mają niekorzystny wpływ na trwanie relacji. Wyraża się też w uczuciach i myślach, które budują takie wartości jak wierność, lojalność i oddanie w stosunku do partnera. OPK 20.

Perspektywa rozwojowa zakłada, że rozwój człowieka jest wypadkową różnych sił związanych zarówno z procesem biologicznego dojrzewania organizmu, z rozwojem funkcji psychicznych, z wczesnymi doświadczeniami relacyjnymi, jak i z oczekiwaniami oraz stymulacją środowiska społeczno-kulturowego. Zakłada ona również, że człowiek przekształca się z istoty biologicznej w społeczną. OPK 23.

Trójczynnikowa koncepcja miłości – podsumowanie

Trójczynnikowa koncepcja miłości Roberta Sternberga to niezwykle użyteczna teoria, która pomaga zrozumieć, dlaczego miłość przybiera różne formy. Dzięki niej możemy lepiej poznać swoje relacje, dostrzec ich mocne strony oraz obszary wymagające pracy.

Intymność, namiętność i zaangażowanie to filary każdej udanej relacji, a dbanie o ich równowagę może przynieść trwałe i satysfakcjonujące związki.

Słownik: wykaz pojęć Bibliografia: wykaz skrótów