Uogólniona fobia społeczna

Co to jest uogólniona fobia społeczna?

Uogólniona fobia społeczna (generalized social anxiety disorder) to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się przewlekłym i wszechogarniającym lękiem przed oceną, krytyką lub ośmieszeniem w różnych sytuacjach społecznych.

Różni się od specyficznej fobii społecznej tym, że obejmuje szeroki zakres interakcji, takich jak rozmowy z nieznajomymi, spotkania w grupach czy codzienne aktywności, np. robienie zakupów.

Osoby z tym zaburzeniem często unikają kontaktów społecznych, co prowadzi do izolacji, trudności zawodowych i osobistych, a także obniżenia jakości życia.

Jakie są objawy uogólnionej fobii społecznej?

Objawy można podzielić na fizyczne, emocjonalne i behawioralne:

• Fizyczne – przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, pocenie się, zaczerwienienie twarzy, napięcie mięśni.
• Emocjonalne – silny lęk przed oceną, wstyd, niska samoocena, obawa przed odrzuceniem.
• Behawioralne – unikanie sytuacji społecznych, trudności w mówieniu, niechęć do nawiązywania kontaktu wzrokowego.

Objawy te mogą być na tyle silne, że znacząco utrudniają normalne funkcjonowanie w pracy, szkole czy relacjach z innymi ludźmi.

Co powoduje uogólnioną fobię społeczną?

Nie ma jednej określonej przyczyny tego zaburzenia, ale istnieje kilka czynników, które mogą wpływać na jego rozwój:

• Predyspozycje genetyczne – ryzyko wzrasta, jeśli w rodzinie występowały zaburzenia lękowe.
• Doświadczenia z dzieciństwa – nadopiekuńczość rodziców, przemoc psychiczna, ośmieszanie czy prześladowanie w szkole mogą prowadzić do rozwoju lęków społecznych.
• Zmiany w mózgu – zaburzenia w działaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina, mogą wpływać na regulację emocji i reakcje lękowe.

Jak uogólniona fobia społeczna wpływa na życie codzienne?

Uogólniona fobia społeczna może mieć poważne konsekwencje dla codziennego funkcjonowania. Osoby z tym zaburzeniem często:

• Unikają sytuacji zawodowych – boją się pracy zespołowej lub wystąpień publicznych.
• Rezygnują z edukacji – paraliżujący lęk przed egzaminami ustnymi lub prezentacjami ogranicza ich możliwości.
• Izolują się: unikają spotkań towarzyskich i kontaktów z bliskimi, co prowadzi do osamotnienia.
• Doświadczają problemów w relacjach – obawa przed odrzuceniem utrudnia nawiązywanie i utrzymywanie bliskich relacji.

Bez odpowiedniego wsparcia i leczenia uogólniona fobia społeczna może prowadzić do depresji, uzależnień i obniżenia jakości życia.

Jak można leczyć uogólnioną fobię społeczną?

Dostępne są skuteczne metody leczenia, które pomagają w radzeniu sobie z tym zaburzeniem:

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – uczy identyfikowania i zmiany negatywnych schematów myślowych oraz zachowań.
• Leki – leki przeciwdepresyjne, takie jak SSRI, oraz beta-blokery mogą pomagać w łagodzeniu objawów lękowych.
• Terapia grupowa – wspólne przepracowywanie lęków w bezpiecznym środowisku pomaga zrozumieć, że inni mają podobne doświadczenia.
• Techniki relaksacyjne i mindfulness – uczą, jak radzić sobie z napięciem i lękiem w chwili obecnej.

Kluczowe jest indywidualne podejście do leczenia i współpraca z doświadczonym specjalistą, który dobierze odpowiednią metodę terapii.

Jak wspierać bliską osobę z uogólnioną fobią społeczną?

Wsparcie bliskich odgrywa ogromną rolę w procesie radzenia sobie z tym zaburzeniem. Oto kilka wskazówek:

• Bądź wyrozumiały – zrozum, że unikanie sytuacji społecznych nie wynika z „lenistwa” ani braku chęci.
• Zachęcaj do małych kroków – pomagaj w podejmowaniu drobnych wyzwań, takich jak rozmowa telefoniczna czy wyjście na krótkie spotkanie.
• Słuchaj – pozwól wyrażać obawy bez oceniania czy krytyki.
• Pomóż w szukaniu pomocy – wspieraj w kontakcie z terapeutą lub grupą wsparcia.

Twoja cierpliwość i wsparcie mogą znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia bliskiej osoby.

Czy można żyć normalnie z uogólnioną fobią społeczną?

Dzięki odpowiedniemu leczeniu i wsparciu wiele osób z uogólnioną fobią społeczną uczy się skutecznie radzić sobie z lękiem. Chociaż proces wymaga czasu i wysiłku, możliwe jest osiągnięcie stanu, w którym lęk przestaje kontrolować życie. Ważne jest zrozumienie, że szukanie pomocy to oznaka odwagi, a nie słabości.

Podsumowanie

Uogólniona fobia społeczna to zaburzenie, które wpływa na wiele aspektów życia codziennego. Choć objawy mogą być uciążliwe, istnieją skuteczne metody leczenia, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, leki czy techniki relaksacyjne.

Zrozumienie i wsparcie bliskich mogą odegrać kluczową rolę w procesie powrotu do normalnego funkcjonowania. Ważne jest, by nie bać się szukać pomocy i dać sobie czas na zmiany.

Materiały uzupełniające

Wypisy z literatury psychologicznej

Niekiedy fobia społeczna jest mniej swoista i obejmuje uogólniony strach przed każdą sytuacją społeczną lub grupową, w której czujemy, że możemy być obserwowani lub oceniani. Kiedy twój strach dotyczy szerokiego zakresu sytuacji (np. inicjowanie rozmów, przebywanie w małej grupie ludzi, rozmowa z przełożonym, umawianie się na randki, chodzenie na przyjęcia lub po prostu bycie wśród ludzi), zaburzenie to określa się mianem uogólnionej fobii społecznej. BLF 28.

Fobia społeczna (społeczne zaburzenie lękowe). Jest to rodzaj intensywnego niepokoju wyodrębniony spośród fobii swoistych, który dotyczy zawstydzenia lub upokorzenia w obecności innych osób. Fobia społeczna to częste zaburzenie. WWS 35.

Fobia swoista (specyficzna). Jakie uczucia budzą w tobie duże wysokości, pająki, węże, igły czy latanie samolotem? Jeśli bardzo je lubisz, to jesteś wyjątkowo nietypowym człowiekiem. Większość ludzi potrafi wskazać jakieś przedmioty czy sytuacje, które przyprawiają ich o nieprzyjemny dreszcz, jeżeli jednak pewne przedmioty lub sytuacje budzą w tobie nieznośny niepokój i jesteś w stanie podjąć nadludzki wysiłek, aby uniknąć kontaktu z nimi, to można podejrzewać, że cierpisz na fobię swoistą. Fobie swoiste łącznie stanowią najczęściej występujące zaburzenie lękowe. WWS 33-34.

Najczęściej spotykaną fobią społeczną jest strach przed publicznym przemawianiem. W istocie jest to najczęstsza postać fobii w ogóle, która dotyka aktorów, mówców, ludzi, którzy ze względów zawodowych muszą wygłaszać prezentacje, oraz uczniów, którzy muszą przemawiać przed klasą. Fobia publicznego przemawiania występuje w dużej części populacji i jest w takim samym stopniu rozpowszechniona wśród mężczyzn i kobiet.

Do innych typowych postaci fobii społecznej należą:
– strach przed uczestnictwem w zebraniach lub wszelkich spotkaniach grupowych;
– strach przed oceną ze strony innych;
– strach przed zarumienieniem się lub drżeniem w obecności innych osób;
– strach przed zadławieniem się lub rozsypaniem/rozlaniem jedzenia podczas spożywania posiłku w miejscu publicznym;
– strach przed byciem obserwowanym w pracy;
– strach przed pisaniem lub podpisywaniem dokumentów w obecności innych;
– strach przed tłumem;
– strach przed egzaminami;
– strach przed rozmową z innymi ludźmi;
– strach przed znalezieniem się w grupie ludzi lub rozmową z nimi w ogóle (przykład uogólnionego społecznego zaburzenia lękowego). BLF 28.

Polecane książki

• Edmund J. Bourne: Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi
• James N. Butcher, Jill M. Hooley, Susan Mineka: Psychologia zaburzeń. DSM-5

Słownik: wykaz pojęć Bibliografia: wykaz skrótów