ABC

Co oznacza skrót ABC?

ABC (skr.)
1. Model stosowany w terapii racjonalno-emotywno-behawioralnej (REBT) do analizowania problemów klienta w kategoriach: A – zdarzenie aktywizujące, B – przekonania wartościujące, C – konsekwencje behawioralne i emocjonalne. Czasem rozszerza się ten model do postaci ABCDE, dodając: D – rozważania racjonalne, E – efekty zastosowania racjonalnego myślenia. 2. Skrótowy zapis sekwencji efektów w terapii behawioralnej: efekt, zachowanie, konsekwencja. CS 1-2.    

Aby móc w pełni zrozumieć, na czym polega stosowana analiza zachowania (SAZ), musisz zacząć od nauki ABC. ABC analizy zachowania jest niemal tak łatwe do opanowania jak nauka elementarza i – moim zdaniem – tak samo fundamentalne. ABC to skrót od antecedent (zmienna poprzedzająca), behavior (zachowanie) i consequence (konsekwencja);  są to trzy elementy składowe każdego skutecznego programu zmiany zachowania. BWD 29.

Wypisy z literatury psychologicznej

Aby zademonstrować, na czym polega ABC analizy zachowania, chętnie odwołuję się do metafory bólu głowy. Większość z nas, czując narastający ból głowy, sięga po jakiś środek przeciwbólowy w nadziei, że ból osłabnie, gdy tylko lekarstwo zacznie działać. Zmienną poprzedzającą jest w tym scenariuszu odczuwany przez ból głowy. W reakcji na ból bierzemy lekarstwo – czyli podejmujemy zachowanie. Jego idealną konsekwencją byłoby wyeliminowanie bólu, my jednak przeanalizujemy obydwie możliwości rozwoju wypadków w naszym scenariuszu. Jeśli konsekwencją jest uśmierzenie bólu po przyjęciu leku, z większym prawdopodobieństwem skorzystamy z tego środka w przyszłości, ponieważ wiemy, że jest skuteczny. W tym przypadku mówimy, że zażycie lekarstwa zostało wzmocnione. Jeśli konsekwencja będzie odwrotna – ból nie ustąpi lub się zaostrzy – zmaleje prawdopodobieństwo, że w przyszłości znów sięgniemy po ten lek. W takiej sytuacji powiedzielibyśmy, że wzięcie lekarstwa zostało ukarane trwającym wciąż bólem lub jego wzmożeniem. BWD 30-31.

Kiedy chcemy poznać czyjeś postawy, pytamy o opinie i uczucia związane z jakąś osobą lub zdarzeniem i wywoływane przez nie zachowania. Wszystkie reakcje wyrażające nasz niechętny lub przychylny stosunek wobec kogoś lub czegoś, niezależnie, czy przybiera postać przekonań, uczuć czy tendencji w zachowaniu, definiują indywidualne postawy. Postawy są efektywnym sposobem szacowania otaczającego nas świata. Kiedy w odpowiedzi na określony bodziec musimy szybko zareagować, to uczucia, jakie on wywołuje, natychmiast nadają kierunek naszym dalszym działaniom. Na przykład, jeśli ktoś uważa, że członkowie określonej grupy etnicznej są leniwi i nieprzyjaźni, to będzie odczuwał wobec nich antypatię i przez to może traktować ich dyskryminująco. Tak więc, mówiąc o postawach, mamy na myśli ich trzy komponenty, składające się na ABC postaw: komponent emocjonalny (uczucia), behawioralny (behavior) i poznawczy (przekonania). (Skrót ABC pochodzi od angielskich słów affect, behavior i cognition). MPS 152.

Uprzedzenie jest postawą. Wszystkie zaś postawy są wyróżniającym się połączeniem komponentu poznawczego, emocjonalnego i behawioralnego. Razem składają się one na ABC (skrót od pierwszych liter angielskich słów affect, behavior i cognition) postaw, rozumiane jako zgodność uczuć, zachowań i przekonań. Osoba kierująca się uprzedzeniami może nie lubić kogoś, kto jest od niej różny, i potraktuje ją w dyskryminujący sposób, ponieważ uważa go za niebezpiecznego i niekompetentnego. Negatywna ocena, która stanowi znak rozpoznawczy uprzedzeń, może mieć swoje źródło w skojarzeniach emocjonalnych, potrzebie usprawiedliwienia własnego postępowania lub negatywnych sądach poznawczych, zwanych stereotypami. Posługiwanie się stereotypami oznacza dokonywanie generalizacji. Aby uprościć otaczającą nas rzeczywistość, stale wypowiadamy uogólniające sądy: Brytyjczycy trzymają się na dystans, Amerykanie są otwarci, profesorowie roztrzepani, a Serbowie okrutni. MPS 436.

Na początku lat 60. amerykański psycholog i terapeuta Albert Ellis (1957) stwierdził, że źródłem wzmocnień mogą być również myśli człowieka. Opracował on ogólny, stanowiący punkt wyjścia dla kontynuatorów jego myśli model zachowań – model ABC. Nazwa modelu jest skrótem od pierwszych słów mechanizmu wyjaśniającego zachowania człowieka. W tym ujęciu przekonania (B) człowieka pośredniczą między bodźcem (A) a reakcją (C). Bodziec to w teorii tej zdarzenie aktywizujące (activating event), następnie jest ono interpretowane przez dominujące u jednostki przekonania (belifs), co w konsekwencji wywołuje reakcje (concequences), które mogą być zarówno natury fizjologicznej, emocjonalnej, jak i określonym działaniem. Przekonania te dotyczą samej jednostki, innych ludzi, świata i reguł nim rządzących. OPK 54.