Dialog sokratejski

Co to jest dialog sokratejski?

W terapii poznawczej skuteczną relację pomiędzy terapeutą a pacjentem najłatwiej osiąga się przez częste stosowanie dialogu sokratejskiego (czyli kierowanego odkrywania). Za pomocą dialogu sokratejskiego terapeuci prowadzą pacjentów do odkrycia własnych zaburzonych schematów myślenia i zachowania. Terapia poznawcza zakłada wprawdzie uczenie się nowych przekonań i zachowań, nie są one jednak nauczane metodą wykładów czy kazań. Zamiast tego terapeuci poznawczy używają wnikliwych pytań, refleksji, podsumowań i hipotez, aby identyfikować, badać i sprawdzać przekonania podstawowe i myśli automatyczne pacjentów. TPU 145.

Wypisy z literatury psychologicznej

Overholser podaje doskonały opis dialogu sokratejskiego. Wyjaśnia, że „dialog sokratejski zachęca pacjenta do rozważenia, oceny i syntezy różnych źródeł informacji”. Proces ten, jeśli odbywa się prawidłowo, powinien prowadzić do obniżenia „subiektywnego poczucia stresu” i redukcji „ostrych objawów”. Overholser dowodzi dalej, że dialog sokratejski ułatwia wgląd i racjonalne podejmowanie decyzji poprzez czynienie pacjenta świadomym ważnych informacji. Najważniejsze jest to, że proces ten kształtuje myślenie dzięki aktywnemu charakterowi pytań i selektywnej refleksji. Celem dialogu sokratejskiego jest nauczenie pacjenta niezależnego (tzn. autonomicznego) i racjonalnego myślenia. TPU 145-146.

Overholser definiuje dialog sokratejski jako metodę interwencji, która ułatwia pacjentom rozważanie, ocenę i syntezę różnych źródeł informacji. Ten sposób zadawania pytań (nazywany także „odkrywaniem kierowanym”) stosuje się podczas całej sesji. W przeciwieństwie do typowych pytań sformułowanych tak, by dostarczyć terapeucie informacji dotyczących częstotliwości, intensywności i czasu używania substancji psychoaktywnych, dialog sokratejski prowadzi się po to, aby wprowadzić te informacje do świadomości pacjenta. TPU 113.

Pytania terapeuty zadawane w trakcie dialogu sokratejskiego mają umożliwić wgląd i lepsze racjonalne podejmowanie decyzji. Muszą być one określane w taki sposób, by stymulować myślenie i podnosić świadomość, a nie wymagać poprawnej odpowiedzi. Właściwy wybór, sformułowanie i kolejność pytań zadawanych w trakcie dialogu wywiera głęboki wpływ na sposób myślenia pacjentów. Ponadto stwierdziliśmy, że większość naszych uzależnionych pacjentów lepiej reaguje na pytania eksplorujące niż na dydaktyczne „wykłady”. TPU 113.