Teoria dysonansu poznawczego Leona Festingera
Kluczowa koncepcja w psychologii społecznej! Zakłada, że rozbieżność między przekonaniami, postawami a zachowaniem tworzy motywacyjny stan dysonansu, który skłania nas do zmiany elementów pozostających w sprzeczności.
Redukcja dysonansu może nastąpić przez zmianę dotychczasowych przekonań lub przez taką reinterpretację sytuacji, która pozwoli np. odrzucić otrzymaną informację lub uznać ją za pozornie tylko sprzeczną z kwestionowanym przekonaniem. Praca Festingera nadal jest źródłem wielu inspiracji i odwołań.
Leon Festinger w usystematyzowany sposób przedstawia podstawowe założenia swojej koncepcji; opisuje własne eksperymenty, argumentując prawdziwość i trafność teorii; przedstawia sytuacje implikujące istnienie dysonansu poznawczego oraz jego wielkość; omawia sposoby redukcji dysonansu oraz skuteczność podejmowanych w tym celu działań.
Teoria dysonansu poznawczego jest – bez cienia wątpliwości – koncepcją najczęściej stosowaną do wyjaśniania zachowań ludzi znajdujących się w sytuacjach społecznych, koncepcją bodaj najbardziej znaną, wręcz powszechnie zasymilowaną, wykorzystywaną nie tylko przez psychologię społeczną i osobowości, psychologię komunikowania się, psychologię polityczną czy psychologię reklamy, lecz i przez socjologów, pedagogów, politologów, ekonomistów, menedżerów, prawników, dziennikarzy.
Generalnie, pojawia się wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z manipulacją, propagandą, perswazją, sterowanym przekazem informacji, celowym uzasadnianiem zachowań, z przekonywaniem innych i siebie co do słuszności podjętych (lub podejmowanych) decyzji, z wahaniami samooceny i obroną jej statusu, z kontrolowanym dozowaniem komunikatów, prowadzeniem dyskusji o z góry założonym (jedynie słusznym) celu, z tworzeniem i zmianą postaw (na pożądane), tworzeniem, utrwalaniem i obalaniem stereotypów itp.”
Prof. Teresa Rzepa
Zobacz także
Ciekawe eksperymenty
→ Redukcja dysonansu a zachowania racjonalne
→ Redukcja dysonansu podecyzyjnego
→ Uzasadnianie okrucieństwa efektem redukcji dysonansu poznawczego
→ Jak polubić to, co przykre i nieuchronne
Inne
→ Dysonans poznawczy
→ Atrakcyjność a dysonans poznawczy
→ O teorii dysonansu poznawczego
