Egoizm

Egoizm – definicje

Egoizm – troska o własne dobro (hipotetycznie stanowiąca motywację wszelkich ludzkich działań). Pojęcie przeciwstawne wobec altruizmu, którego istotą jest zainteresowanie dobrem drugiego człowieka. MPS 585.    

Egoizm (łac. ego ja) – postawa życiowa nacechowana dbałością, wyłącznie lub przede wszystkim, o własne (bądź osób najbliższych) dobro; przeciwieństwo altruizmu, jeden z głównych motywów ludzkiego postępowania (wg T. Hobbesa — motyw główny); egoizm ułatwia traktowanie innych w sposób instrumentalny, tzn. jako środek do realizacji własnych celów, a także reifikację osób, tj. traktowanie ludzi jak rzeczy, którymi można manipulować; w historii etyki pojęcia egoizmu, altruizmu i sympatii występowały jako kategorie sporu o motywy ludzkiego postępowania; skrajna interpretacja egoizmu oskarża go o całkowite odrzucenie moralności, interpretacja umiarkowana uważa egoizm za podstawowy motyw działań moralnych; niektórzy myśliciele uważali egoizm za niezbędną podstawę społeczną dobrobytu (B. Mandeville, A. Smith), bądź czynnik dający odwagę wykraczania poza miernotę i wyzwalania jednostkowej woli (M. Stirner i F.W. Nietzsche). Encyklopedia.pwn.pl

Wypisy z literatury psychologicznej

Chociaż miło byłoby wierzyć, że ludzie pomagają sobie nawzajem wyłącznie powodowani miłością bliźniego, wiele aktów miłosierdzia wynika z czysto egoistycznych pobudek. Często pomagamy innym nie z dobrego serca, ale dlatego, że dzięki takiemu postępowaniu możemy coś zyskać. Minimalna korzyść z udzielenia komuś pomocy to poprawienie sobie samopoczucia i uniknięcie poczucia winy, które dręczyłoby nas, gdybyśmy odmówili wsparcia. Z punktu widzenia teorii autoprezentacji jedna z korzyści płynących z pomagania innym polega na tym, że tego typu uczynki – ogólnie rzecz biorąc – sprawiają dobre wrażenie. Dlatego też czasami wyrządzamy komuś przysługę, dajemy prezent czy udzielamy pomocy innego rodzaju po to, by wywrzeć pozytywne wrażenie albo zyskać uznanie. LWW 48.

Prawdziwy egoizm, jeśli podporządkowany jest pozostałym ograniczeniom biologii ssaków, stanowi klucz do umowy społecznej bliskiej ideału. WNL 197.

Czym różni się egocentryzm od egoizmu? Osoba egocentryczna zawsze znajdzie sposób, by znaleźć się w centrum uwagi. Mówi na przykład: „Och, tak mi przykro, że Twoja mama choruje na raka. To straszne. Czy będziesz w stanie mnie teraz wysłuchać?”. Albo: „Moje gratulacje! Tak się cieszę, że zaszłaś w ciążę! Ja potrzebowałem czterech lat i musiałam wydać mnóstwo pieniędzy na leczenie nie podłości. Nie umiem sobie wyobrazić, jak to jest, gdy wszystko przebiega naturalnie”. Czy coś takiego można usłyszeć od ciebie? Wątpię. Egoista z zasady przedkłada własne potrzeby nad potrzeby innych. Na ogół myśli tylko o sobie. Brakuje mu empatii.  W swoich myślach i zachowaniach kieruje się własnymi pragnieniami. RPB 39-40.

Największe zagrożenie dla przyszłości świata, wiążące się z możliwością wybuchu wojny atomowej, efektem cieplarnianym, skażeniem środowiska, przeludnieniem globu, wyczerpaniem zasobów naturalnych są spowodowane egoistyczną realizacją własnych interesów przez pewne grupy społeczne. Nie powstrzymuje ich myśl, że w ostatecznym rozrachunku, działając na szkodę wszystkich, także na siebie sprowadzają klęskę. MPS 629-630.

Głównym celem w procesie rozwoju człowieka jest realizacja programu zasady przyjemności, znalezienie zaspokojenia potrzeby szczęścia, wejście zaś do ludzkiej wspólnoty czy adaptacja do niej wydaje się trudnym do ominięcia warunkiem, który należy spełnić na drodze do osiągnięcia tego szczęsnego celu. Zapewne lepiej byłoby osiągnąć go bez konieczności spełnienia tego warunku. Innymi słowu, rozwój jednostkowy wydaje się nam rezultatem interferencji dwóch dążeń – dążenia do szczęśliwości, które zwykle określamy mianem „egoistycznego”, i dążenia do unifikacji z innymi we wspólnocie, które określamy mianem „altruistycznego”. FKC 119.

Mówiłem już wyżej o egoizmie duszy dziecięcej; nawiązuję do tego teraz, a przyświeca mi taki oto cel: pragnę dać do zrozumienia czytelnikom, że istnieje jakiś związek między tymi dwoma faktami, że marzenia senne zachowały i tę cechę. Wszystkie, co do jednego, marzenia senne są egoistyczne, we wszystkich pojawia się nasze drogie „ja”, choć w przebraniu. Życzenia, które są spełniane w snach, z reguły stanowią życzenia tego „ja”; jeśli kiedykolwiek zainteresowanie kimś innym wywołuje marzenie senne, to tylko mamiący pozór. FOS 236.

Jeśli miałbyś wynieść jedną, najważniejszą myśl z trzeciej, ostatniej części naszej podróży, chciałbym, żeby był to obraz wielkiego guzka z tyłu naszej głowy – ukrytego tuz pod skórą włącznika trybu roju, który tylko czeka, aż go użyjemy. Od pięćdziesięciu lat słyszymy, że ludzie są z natury samolubni. Telewizyjne reality show pokazują nam najgorsze ludzkie zachowania. Niektórzy uważają, że kobieta napadnięta przez gwałciciela powinna krzyczeć „Pali się!”, ponieważ ludzie są tak samolubni, że nikt nawet się nie ruszy, jeśli nie będzie się obawiał o własne życie. To nieprawda. Może i spędzamy większość czasu na troszczeniu się o własny interes, ale wszyscy jesteśmy zdolni do tego, aby wznieść się ponad swój egoizm i stać się po prostu częścią całości. To nie tylko zdolność, lecz brama wiodąca do najbardziej wartościowych doświadczeń życiowych. HPU 403.

Nasza skłonność do ulegania egoistycznym autorytetom zaczyna się w dzieciństwie, gdy niedojrzali emocjonalnie rodzice uczą nas, że nasze myśli nie są tak wartościowe jak ich własne i że powinniśmy godzić się ze wszystkim, co nam mówią. To, jak niedojrzałe emocjonalnie rodzicielstwo kształtuje dzieci, łatwo zaobserwować u osób, które w późniejszym życiu padają ofiarą ekstremizmu, wyzysku, a nawet sekt. GJW 13.