Fobia społeczna / społeczne zaburzenie lękowe (social anxiety disorder)

przez

Fobia społeczna – czym jest społeczne zaburzenie lękowe?

Czy często zdarza Ci się unikać sytuacji, w których możesz być oceniany przez innych ludzi? Jeśli tak, być może masz do czynienia z czymś, co psychologowie nazywają społecznym zaburzeniem lękowym, inaczej fobią społeczną (social anxiety disorder). To nie jest zwykła nieśmiałość czy stres przed publicznym wystąpieniem. To intensywny lęk przed negatywną oceną, który wpływa na codzienne życie i często uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Fobia społeczna – czym jest społeczne zaburzenie lękowe

Definicja

Fobia społeczna (społeczne zaburzenie lękowe) – rodzaj intensywnego niepokoju wyodrębniony spośród fobii swoistych, który dotyczy zawstydzenia lub upokorzenia w obecności innych osób. Fobia społeczna to częste zaburzenie. WWS 35. 

Dlaczego ludzie boją się innych?

Fobia społeczna może wydawać się irracjonalna – przecież każdy z nas spotyka się z opiniami innych. Jednak dla osób z tym zaburzeniem lęk związany z byciem ocenianym staje się paraliżujący. Właściwie, w ich umysłach każda interakcja z drugim człowiekiem staje się areną potencjalnego zagrożenia. To obawa przed tym, że powiedzą coś „głupiego”, popełnią błąd lub zostaną źle zrozumiani.

Ten strach jest tak silny, że prowadzi do unikania sytuacji społecznych, co niestety może z czasem pogłębiać problem. Zamiast pomóc się „oduczyć” lęku, unikanie jedynie wzmacnia przekonanie, że dana sytuacja jest niebezpieczna.

Jakie są objawy fobii społecznej?

Osoby cierpiące na społeczne zaburzenie lękowe mogą odczuwać zarówno objawy fizyczne, jak i psychiczne. Do fizycznych należą m.in. pocenie się, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk czy duszność. Z kolei na poziomie psychicznym odczuwają obawę przed upokorzeniem i lęk przed byciem obserwowanym. W obawie przed oceną, każda czynność wykonywana „na oczach innych” wydaje się dla nich testem, na którym mogą „polec”.

Jakie są przyczyny fobii społecznej?

Przyczyny fobii społecznej są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Badania sugerują, że osoby, które miały doświadczenia związane z krytyką lub odrzuceniem w dzieciństwie, mogą być bardziej podatne na rozwinięcie się tego zaburzenia. Również pewne wzorce wychowawcze, jak nadmiernie surowa kontrola rodzicielska, mogą sprawić, że dziecko zaczyna postrzegać świat społeczny jako miejsce pełne zagrożeń.

Niektórzy naukowcy wskazują też na możliwość wpływu biologicznych predyspozycji, które sprawiają, że niektóre osoby odczuwają lęk intensywniej niż inni. To złożone połączenie czynników może prowadzić do rozwoju zaburzenia, które wymaga pracy zarówno nad przekonaniami, jak i reakcjami fizycznymi.

Czy można wyleczyć się z fobii społecznej?

Tak, istnieją skuteczne metody radzenia sobie z tym problemem. Jednym z najczęściej zalecanych sposobów jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zmienić negatywne myślenie i nauczyć się reagować w bardziej konstruktywny sposób. W przypadku cięższych objawów, psychiatra może również zalecić leki przeciwlękowe lub antydepresyjne.

Terapia CBT polega na stopniowym „oswajaniu” się z sytuacjami społecznymi, co umożliwia zmniejszenie reakcji lękowych. Pracując z terapeutą, osoba ucząca się radzić sobie z lękiem społecznym krok po kroku zbliża się do sytuacji, które wcześniej były dla niej źródłem dyskomfortu.

Co zrobić, by zacząć zmieniać swoje podejście?

Pierwszym krokiem jest zrozumienie, że unikanie sytuacji nie rozwiązuje problemu, lecz go nasila. Próba zmierzenia się z własnym lękiem może być trudna, dlatego warto zacząć od małych kroków, które stopniowo pomogą w oswajaniu się z sytuacjami społecznymi. Również wsparcie grupowe lub praca z terapeutą mogą okazać się nieocenione na tej drodze.

Podsumowanie

Społeczne zaburzenie lękowe to realny problem, który wpływa na życie milionów ludzi. Jednakże, dzięki odpowiednim narzędziom i terapii, wiele osób odzyskuje pewność siebie i przestaje bać się interakcji z innymi. To nie jest szybki proces, ale każdy ma szansę na życie bez lęku, który ogranicza codzienne możliwości.

Jakie są objawy fobii społecznej

FAQ: wszystko, co musisz wiedzieć o fobii społecznej

Czym jest fobia społeczna?

Fobia społeczna to intensywny lęk przed sytuacjami społecznymi, w których osoba może być oceniana przez innych.

Jakie są objawy fobii społecznej?

Objawy to pocenie się, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, duszność, a także psychiczne obawy przed oceną i upokorzeniem.

Co powoduje fobię społeczna?

Przyczyny są złożone i obejmują czynniki genetyczne, doświadczenia życiowe oraz różnice w funkcjonowaniu mózgu.

Czy z fobii społecznej można się wyleczyć?

Tak, za pomocą terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i ewentualnie leków przeciwlękowych.

Jak zacząć radzić sobie z fobią społeczną?

Zacznij od małych kroków – stopniowo wystawiaj się na sytuacje społeczne i używaj technik relaksacyjnych.

Czy fobia społeczna jest powszechna?

Fobia społeczna dotyka około 12% populacji w ciągu życia, co sprawia, że jest dość powszechnym zaburzeniem.

Jakie są najskuteczniejsze metody leczenia?

Najskuteczniejsze są terapia poznawczo-behawioralna i grupy wsparcia. Leki mogą być stosowane jako uzupełnienie.

Czy fobia społeczna wpływa na relacje międzyludzkie?

Tak, może utrudniać nawiązywanie i utrzymywanie relacji, zarówno osobistych, jak i zawodowych.

Jak mogę pomóc komuś z fobią społeczną?

Pomóż poprzez zrozumienie, wsparcie emocjonalne i zachęcanie do szukania profesjonalnej pomocy.

Czy fobia społeczna jest tym samym co nieśmiałość?

Nie, chociaż oba mogą wyglądać podobnie, fobia społeczna jest znacznie bardziej intensywnym i uporczywym lękiem.

Wypisy z literatury psychologicznej

Fobia społeczna. Osoba dotknięta fobią społeczną przeżywa silny niepokój w kontaktach interpersonalnych (np. podczas spotkań towarzyskich, poznawania nowych ludzi, przemawiania na forum). Tego rodzaju lęk często jest związany z obawą przed oceną ze strony innych. Skrępowanie i onieśmielenie wywołują tak silny niepokój, że pojawiają się nieprzyjemne objawy takie jak spłycenie oddechu, pocenie się, kołatanie serca, nudności czy zawroty głowy. GUM 202-203.

Jakie są przyczyny fobii społecznej

Fobia swoista (specyficzna). Jakie uczucia budzą w tobie duże wysokości, pająki, węże, igły czy latanie samolotem? Jeśli bardzo je lubisz, to jesteś wyjątkowo nietypowym człowiekiem. Większość ludzi potrafi wskazać jakieś przedmioty czy sytuacje, które przyprawiają ich o nieprzyjemny dreszcz, jeżeli jednak pewne przedmioty lub sytuacje budzą w tobie nieznośny niepokój i jesteś w stanie podjąć nadludzki wysiłek, aby uniknąć kontaktu z nimi, to można podejrzewać, że cierpisz na fobię swoistą. Fobie swoiste łącznie stanowią najczęściej występujące zaburzenie lękowe. WWS 33-34.

Społeczne zaburzenie lękowe (znane także jako fobia społeczna) jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń lękowych. Obejmuje ono strach przed zażenowaniem lub upokorzeniem w sytuacjach, kiedy jesteśmy wystawieni na badawcze spojrzenie innych osób lub musimy występować przed publicznością. Strach ten jest dużo silniejszy niż zwykły lęk, jakiego doświadcza większość ludzi niedotkniętych fobią w sytuacjach społecznych lub podczas publicznego wystąpienia. Zazwyczaj jest on tak silny, że powoduje całkowite unikanie tego typu sytuacji, chociaż niektórzy ludzie z fobią społeczną znoszą je, aczkolwiek towarzyszy temu znaczny lęk. BLF 27.

Na ogół osoba dotknięta fobią społeczną obawia się, że powie lub zrobi coś, co skłoni innych do osądzenia jej jako strachliwej, słabej, „szalonej” lub głupiej. Jej obawa jest z reguły niewspółmierna do sytuacji; ona sama także zdaje sobie sprawę, że obawa ta jest przesadna (dzieci z fobią społeczną nie uznają jednak swego strachu za nadmierny). Aby otrzymać rozpoznanie społecznego zaburzenia lękowego, lęk musi utrzymywać się co najmniej sześć miesięcy. Zaburzenie to jest powiązane z większym prawdopodobieństwem porzucenia szkoły, mniejszej satysfakcji i wydajności w pracy, niższego statusu społeczno-ekonomicznego i ogólnie niższej jakości życia. BLF 27-28.

Najczęściej spotykaną fobią społeczną jest strach przed publicznym przemawianiem. W istocie jest to najczęstsza postać fobii w ogóle, która dotyka aktorów, mówców, ludzi, którzy ze względów zawodowych muszą wygłaszać prezentacje, oraz uczniów, którzy muszą przemawiać przed klasą. Fobia publicznego przemawiania występuje w dużej części populacji i jest w takim samym stopniu rozpowszechniona wśród mężczyzn i kobiet.

Do innych typowych postaci fobii społecznej należą:
– strach przed uczestnictwem w zebraniach lub wszelkich spotkaniach grupowych;
– strach przed oceną ze strony innych;
– strach przed zarumienieniem się lub drżeniem w obecności innych osób;
– strach przed zadławieniem się lub rozsypaniem/rozlaniem jedzenia podczas spożywania posiłku w miejscu publicznym;
– strach przed byciem obserwowanym w pracy;
– strach przed pisaniem lub podpisywaniem dokumentów w obecności innych;
– strach przed tłumem;
– strach przed egzaminami;
– strach przed rozmową z innymi ludźmi;
– strach przed znalezieniem się w grupie ludzi lub rozmową z nimi w ogóle (przykład uogólnionego społecznego zaburzenia lękowego). BLF 28.

Niekiedy fobia społeczna jest mniej swoista i obejmuje uogólniony strach przed każdą sytuacją społeczną lub grupową, w której czujemy, że możemy być obserwowani lub oceniani. Kiedy twój strach dotyczy szerokiego zakresu sytuacji (np. inicjowanie rozmów, przebywanie w małej grupie ludzi, rozmowa z przełożonym, umawianie się na randki, chodzenie na przyjęcia lub po prostu bycie wśród ludzi), zaburzenie to określa się mianem uogólnionej fobii społecznej. BLF 28.

Czy można wyleczyć się z fobii społecznej

Stany lękowe to fobie, fobia społeczna, zaburzenie paniczne, zaburzenie stresowe pourazowe, obawy o zdrowie fizyczne oraz zaburzenia lękowe uogólnione. Objawy stanów lękowych obejmują szerokie spektrum reakcji fizjologicznych, nastroje od zdenerwowania po napad paniki, tendencję do unikania określonych sytuacji i uczuć, obawy przed niebezpieczeństwem oraz myśli mówiące o tym, że nie poradzimy sobie z zagrożeniem. Zachowania typowe dla lęku to unikanie oraz wszystko to, co robimy, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa. Przynoszą natychmiastową ulgę, a w dłuższej perspektywie nasilają lęk. Myśli lekowe wyolbrzymiają zagrożenia i nie doceniają naszych umiejętności radzenia sobie z nimi. Myśli towarzyszące lękowi często zaczynają się od frazy: „A co będzie, jeśli…”, po czym następuje wizja nieuchronnej katastrofy, z którą sobie nie poradzimy. UPN 255.

Przypisy
Słownik: wykaz pojęć
Bibliografia: wykaz skrótów
Psychologia Życia Codziennego Witryna Psychologiczna Słownik psychologii

Dodaj komentarz