Fobia społeczna (społeczne zaburzenie lękowe)

Fobia społeczna – definicje

Fobia społeczna (społeczne zaburzenie lękowe) – rodzaj intensywnego niepokoju wyodrębniony spośród fobii swoistych, który dotyczy zawstydzenia lub upokorzenia w obecności innych osób. Fobia społeczna to częste zaburzenie. WWS 35. 

Fobia społeczna. Osoba dotknięta fobią społeczną przeżywa silny niepokój w kontaktach interpersonalnych (np. podczas spotkań towarzyskich, poznawania nowych ludzi, przemawiania na forum). Tego rodzaju lęk często jest związany z obawą przed oceną ze strony innych. Skrępowanie i onieśmielenie wywołują tak silny niepokój, że pojawiają się nieprzyjemne objawy takie jak spłycenie oddechu, pocenie się, kołatanie serca, nudności czy zawroty głowy. GUM 202-203.

Wypisy z literatury psychologicznej

Fobia swoista (specyficzna). Jakie uczucia budzą w tobie duże wysokości, pająki, węże, igły czy latanie samolotem? Jeśli bardzo je lubisz, to jesteś wyjątkowo nietypowym człowiekiem. Większość ludzi potrafi wskazać jakieś przedmioty czy sytuacje, które przyprawiają ich o nieprzyjemny dreszcz, jeżeli jednak pewne przedmioty lub sytuacje budzą w tobie nieznośny niepokój i jesteś w stanie podjąć nadludzki wysiłek, aby uniknąć kontaktu z nimi, to można podejrzewać, że cierpisz na fobię swoistą. Fobie swoiste łącznie stanowią najczęściej występujące zaburzenie lękowe. WWS 33-34.

Społeczne zaburzenie lękowe (znane także jako fobia społeczna) jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń lękowych. Obejmuje ono strach przed zażenowaniem lub upokorzeniem w sytuacjach, kiedy jesteśmy wystawieni na badawcze spojrzenie innych osób lub musimy występować przed publicznością. Strach ten jest dużo silniejszy niż zwykły lęk, jakiego doświadcza większość ludzi niedotkniętych fobią w sytuacjach społecznych lub podczas publicznego wystąpienia. Zazwyczaj jest on tak silny, że powoduje całkowite unikanie tego typu sytuacji, chociaż niektórzy ludzie z fobią społeczną znoszą je, aczkolwiek towarzyszy temu znaczny lęk. Na ogół osoba dotknięta fobią społeczną obawia się, że powie lub zrobi coś, co skłoni innych do osądzenia jej jako strachliwej, słabej, „szalonej” lub głupiej. Jej obawa jest z reguły niewspółmierna do sytuacji; ona sama także zdaje sobie sprawę, że obawa ta jest przesadna (dzieci z fobią społeczną nie uznają jednak swego strachu za nadmierny). Aby otrzymać rozpoznanie społecznego zaburzenia lękowego, lęk musi utrzymywać się co najmniej sześć miesięcy. Zaburzenie to jest powiązane z większym prawdopodobieństwem porzucenia szkoły, mniejszej satysfakcji i wydajności w pracy, niższego statusu społeczno-ekonomicznego i ogólnie niższej jakości życia. BLF 27-28.

Najczęściej spotykaną fobią społeczną jest strach przed publicznym przemawianiem. W istocie jest to najczęstsza postać fobii w ogóle, która dotyka aktorów, mówców, ludzi, którzy ze względów zawodowych muszą wygłaszać prezentacje, oraz uczniów, którzy muszą przemawiać przed klasą. Fobia publicznego przemawiania występuje w dużej części populacji i jest w takim samym stopniu rozpowszechniona wśród mężczyzn i kobiet.
Do innych typowych postaci fobii społecznej należą:
– strach przed uczestnictwem w zebraniach lub wszelkich spotkaniach grupowych;
– strach przed oceną ze strony innych;
– strach przed zarumienieniem się lub drżeniem w obecności innych osób;
– strach przed zadławieniem się lub rozsypaniem/rozlaniem jedzenia podczas spożywania posiłku w miejscu publicznym;
– strach przed byciem obserwowanym w pracy;
– strach przed pisaniem lub podpisywaniem dokumentów w obecności innych;
– strach przed tłumem;
– strach przed egzaminami;
– strach przed rozmową z innymi ludźmi;
– strach przed znalezieniem się w grupie ludzi lub rozmową z nimi w ogóle (przykład uogólnionego społecznego zaburzenia lękowego, opisanego poniżej). BLF 28.

Niekiedy fobia społeczna jest mniej swoista i obejmuje uogólniony strach przed każdą sytuacją społeczną lub grupową, w której czujemy, że możemy być obserwowani lub oceniani. Kiedy twój strach dotyczy szerokiego zakresu sytuacji (np. inicjowanie rozmów, przebywanie w małej grupie ludzi, rozmowa z przełożonym, umawianie się na randki, chodzenie na przyjęcia lub po prostu bycie wśród ludzi), zaburzenie to określa się mianem uogólnionej fobii społecznej. BLF 28.

Stany lękowe to fobie, fobia społeczna, zaburzenie paniczne, zaburzenie stresowe pourazowe, obawy o zdrowie fizyczne oraz zaburzenia lękowe uogólnione. Objawy stanów lękowych obejmują szerokie spektrum reakcji fizjologicznych, nastroje od zdenerwowania po napad paniki, tendencję do unikania określonych sytuacji i uczuć, obawy przed niebezpieczeństwem oraz myśli mówiące o tym, że nie poradzimy sobie z zagrożeniem. Zachowania typowe dla lęku to unikanie oraz wszystko to, co robimy, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa. Przynoszą natychmiastową ulgę, a w dłuższej perspektywie nasilają lęk. Myśli lekowe wyolbrzymiają zagrożenia i nie doceniają naszych umiejętności radzenia sobie z nimi. Myśli towarzyszące lękowi często zaczynają się od frazy: „A co będzie, jeśli…”, po czym następuje wizja nieuchronnej katastrofy, z którą sobie nie poradzimy. UPN 255.