Heurystyka oparta na postawie (attitude heuristic)

Czym jest heurystyka oparta na postawie?

Heurystyka oparta na postawie (attidude heuristic) – uproszczony sposób podejmowania decyzji przez zaliczenie obiektów do kategorii pozytywnej albo negatywnej. ACI 418.

Heurystyki oparte na postawach. Postawa jest szczególnym typem przekonania, które zawiera komponenty emocjonalne i oceniające; w pewnym sensie postawa jest zmagazynowaną oceną – dobrą lub złą – danego obiektu. Według Anthony’ego Pratkanisa i Anthony’ego Greenwalda, ludzie są skłonni stosować heurystyki oparte na postawach (attitude heuristics) jako pewien sposób podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Postawy mogą być używane w celu zaliczania obiektów do kategorii pozytywnej (wobec której odpowiednie są strategie aprobowania, zbliżania się, chwalenia, pielęgnowania i chronienia) lub kategorii negatywnej (wobec której stosowane są strategie dezaprobaty, unikania, ganienia, zaniedbywania i szkodzenia). Na przykład, jeśli Sam nie lubi poprzedniego prezydenta Ronalda Regana, to, według Sama, obecny deficyt budżetowy jest wynikiem polityki „karty kredytowej” – polityki gospodarczej, jaką prowadził Regan w latach 80. XX w. Liczne badania wykazały, że postawy mogą służyć do interpretowania naszego społecznego świata. Na przykład w jednym z badań Anthony’ego Pratkanisa stwierdzono, że postawy danej osoby w dużym stopniu decydują o tym, co uważa ona za prawdę. ACI 141.

Heurystyki oparte na postawach. Postawa jest szczególnym typem przekonania, które zawiera komponenty emocjonalne i oceniające; w pewnym sensie postawa jest zmagazynowaną oceną – dobrą lub złą – danego obiektu. Według Anthony’ego Pratkanisa i Anthony’ego Greenwalda ludzie są skłonni stosować heurystyki oparte na postawach (attitude heuristics) jako pewien sposób podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Postawy mogą być używane w celu zaliczania obiektów do kategorii pozytywnej (w której odpowiednie są strategie aprobowania, zbliżania się, chwalenia, pielęgnowania i chronienia) lub do kategorii negatywnej (w której stosowane są strategie unikania, ganienia, zaniedbywania i szkodzenia). W konsekwencji postawa danej osoby w dużym stopniu decyduje o tym, co uważa ona za prawdę. GWJ 19.

Innym rodzajem heurystyki opartej na postawie jest efekt aureoli (halo effect), a więc ogólne nastawienie polegające na tym, że korzystne lub niekorzystne wrażenie wywierane przez daną osobę wpływa na nasze wnioski i dotyczące jej oczekiwania. Na przykład, jeśli naprawdę się kogoś lubi, to prawdopodobnie będzie się lekceważyć lub usprawiedliwiać każde jego zachowanie, które można by uznać za negatywne, przeceniając jednocześnie wartość pozytywnych działań. Podobnie zakłada się, że nielubiana osoba ma cechy negatywne, a jej osiągnięcia ocenia się nisko. W jednym z eksperymentów okazało się, że studenci przyznawali kobietom pozytywną lub negatywną „aureolę” zależnie od tego, jakiego rodzaju żywność jadły. Kiedy tylko dowiedzieli się, że jakaś kobieta je zdrową żywność, wówczas — jeżeli pozostałe czynniki pozostawały niezmienne – oceniali ją jako bardziej kobiecą, bardziej atrakcyjną pod względem fizycznym i bardziej sympatyczną od kobiet jedzących niezdrowe produkty. GWJ19-29.

Wypisy z literatury psychologicznej

Tendencja do potwierdzania i tendencja do przewidywania wstecz wspierają twierdzenie, że poznanie ludzkie ma na ogół charakter konserwatywny. Oznacza to, że skłonność do zachowania tego, co już zostało ustanowione – do utrzymania istniejącej uprzednio wiedzy, przekonań, postaw i hipotez. W całym tym rozdziale zapoznawaliśmy się z licznymi przykładami konserwatyzmu poznawczego: pierwsza otrzymana informacja prawie zawsze wywiera największy wpływ; przy formułowaniu ocen nadużywa się łatwo dostępnych kategorii; niekiedy niewłaściwie stosuje się heurystyki reprezentatywne i heurystyki oparte na postawach; stereotypy zniekształcają przetwarzanie informacji tak, by potwierdzić użyteczność danego stereotypu; materiał pamięciowy jest rekonstruowany w taki sposób, by pasował do aktualnego punktu widzenia. ACI 157-158.

Heurystyka (heuristic) – doraźna procedura lub zasada ogólna w podejmowaniu decyzji, formułowaniu osądów lub rozwiązywaniu problemów, bez stosowania algorytmu czy wyczerpującego porównania wszystkich dostępnych możliwości, niegwarantująca zatem osiągnięcia prawidłowego lub optymalnego efektu. Historia pojęcia sięga prac amerykańskiego ekonomisty i teoretyka procesów podejmowania decyzji Herberta Alexandra Simona (1916-2001), który w 1957 zasugerował, że ludzie podejmujący decyzje, charakteryzujący się ograniczoną racjonalnością, stosują takie procedury, kiedy pełne sprawdzenie wszystkich dostępnych możliwości jest niewykonalne. Pojęcie wprowadzone do psychologii na początku lat 70. XX wieku przez izraelskich psychologów Amosa Tversky’ego (1937-1996) i Daniela Kahnemana (ur. 1934). Zidentyfikowali oni na wstępie najważniejsze heurystyki, którymi są heurystyka zakotwiczenia i dostosowania, heurystyka dostępności oraz heurystyka reprezentatywności. Inaczej heurystyka poznawcza. CS 247.