Heurystyka (heuristic)

Heurystyka – definicje

Heurystyka (heuristic) – doraźna procedura lub zasada ogólna w podejmowaniu decyzji, formułowaniu osądów lub rozwiązywaniu problemów, bez stosowania algorytmu czy wyczerpującego porównania wszystkich dostępnych możliwości, niegwarantująca zatem osiągnięcia prawidłowego lub optymalnego efektu. Historia pojęcia sięga prac amerykańskiego ekonomisty i teoretyka procesów podejmowania decyzji Herberta Alexandra Simona (1916-2001), który w 1957 zasugerował, że ludzie podejmujący decyzje, charakteryzujący się ograniczoną racjonalnością, stosują takie procedury, kiedy pełne sprawdzenie wszystkich dostępnych możliwości jest niewykonalne. Pojęcie wprowadzone do psychologii na początku lat 70. XX wieku przez izraelskich psychologów Amosa Tversky’ego (1937-1996) i Daniela Kahnemana (ur. 1934). Zidentyfikowali oni na wstępie najważniejsze heurystyki, którymi są heurystyka zakotwiczenia i dostosowania, heurystyka dostępności oraz heurystyka reprezentatywności. Inaczej heurystyka poznawcza. CS 247.

Heurystyki sądzenia (judgment heuristics) – reguły uproszczonego wydawania sądów (umysłowe „drogi na skróty”) bez uwzględniania wszystkich informacji, na których sąd powinien się opierać. WPS 535.

Heurystyki uległości (compliance heuristics): sygnały wywołujące chwilową zmianę postaw lub zachowania, wykorzystywane bezwiednie w warunkach małej motywacji i/lub małych możliwości przetwarzania informacji (np. duża liczba argumentów, atrakcyjność nadawcy, entuzjazm współodbiorców przekazu). WPS 535.

Keep Reading →

Heurystyka sądzenia

Heurystyka sądzenia – definicje

Heurystyki sądzenia (judgment heuristics) – reguły uproszczonego wydawania sądów (umysłowe „drogi na skróty”) bez uwzględniania wszystkich informacji, na których sąd powinien się opierać. WPS 535.

Heurystyki wydawania sądów – uproszczone reguły wnioskowania. Ludzie automatycznie i bezwiednie posługują się nimi po to, aby wydawać szybkie sądy. Stosowanie heurystyk często prowadzi do wystąpienia błędów poznawczych.
Heurystyki wydawania sądów zostały nazwane i opisane przez Amosa Tversky’ego i Daniela Kahnemana na podstawie wielu badań eksperymentalnych prowadzonych w latach 70. XX wieku[1]. Wyróżnia się trzy główne heurystyki:
– Heurystyka dostępności − uproszczona metoda wnioskowania polegająca na przypisywaniu większego prawdopodobieństwa zdarzeniom, które łatwiej przywołać do świadomości i są bardziej nacechowane emocjonalnie.
– Heurystyka reprezentatywności − uproszczona metoda wnioskowania polegająca na dokonywaniu klasyfikacji na podstawie częściowego podobieństwa do przypadku typowego, charakterystycznego, reprezentatywnego, który już znamy.
– Heurystyka zakotwiczenia i dostosowania (również zakotwiczenie i dostosowanie) − uproszczona metoda wnioskowania polegająca na oparciu się (zakotwiczeniu) na jakiejś informacji, a następnie zmodyfikowaniu jej (dostosowaniu się do niej) w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie lub wydania sądu. Wikipedia.

Keep Reading →

Heurystyka dostępności (availability heuristic)

Heurystyka dostępności – definicje

Heurystyka dostępności (availability heuristic) – poznawcza heurystyka, w której częstość, a więc prawdopodobieństwo zdarzenia jest oceniana na podstawie liczby jego wystąpień oraz jego dostępności w pamięci. Może powodować mylne i błędne osądy. Np. ludzie mają skłonność przeceniać częstość występowania słów zaczynających się na literę, od której rozpoczyna się ich nazwisko. Większość osób uważa na przykład, że w języku angielskim więcej jest wyrazów zaczynających się na literę k niż takich, w których litera ta jest na trzecim miejscu, gdyż łatwiej im przypomnieć sobie słowa zaczynające się na k, tymczasem typowy długi tekst zawiera dwa razy więcej słów z literą k na trzecim miejscu niż na pierwszym. Heurystykę tę zidentyfikowali w 1973 izraelscy psycholodzy Amos Tversky (1937-1996) i Daniel Kahneman (ur. 1934). CS 247-248. Keep Reading →

Heurystyka zakotwiczenia-dostosowania (anchoring-adjustment heuristic)

Czym jest heurystyka zakotwiczenia-dostosowania?

Heurystyka zakotwiczenia-dostosowania (anchoring-adjustment heuristic) – ocena jakiejś wartości (liczby przypadków, częstości, prawdopodobieństwa) na podstawie punktu wyjścia w postaci jakiejś łatwo dostępnej liczby modyfikowanej stosownie do kontekstu i posiadanej wiedzy; modyfikacja jest zwykle niewystarczająca, a sąd przesunięty w kierunku owej pierwszej liczby (zakotwiczenia). WPS 534-535.

Heurystyka zakotwiczenia-dostosowania polega na tym, że oceniając jakąś wartość liczbową liczbę przypadków, częstość, prawdopodobieństwo, obieramy za punkt wyjścia, na przykład podawaną przez innych, liczbę, a następnie modyfikujemy ją stosownie do kontekstu i swojej wiedzy. Modyfikacja jednak jest zwykle niewystarczająca i sąd zostaje przesunięty w kierunku owej pierwszej liczby, która ogranicza jego zakres, tak jak kotwica ogranicza zakres ruchów statku, który ją zarzucił. WPS 90. Keep Reading →