Fobia swoista (specyficzna)

Co to jest fobia swoista?

Fobia swoista zazwyczaj obejmuje strach przed jednym szczególnym rodzajem obiektu lub sytuacji w połączeniu z unikaniem. Nie ma tu spontanicznych napadów paniki ani strachu przed napadami paniki, jak w agorafobii. Nie ma tu także strachu przed upokorzeniem ani zażenowaniem, jak w fobii społecznej. Bezpośrednia ekspozycja na budzący strach obiekt lub sytuację może jednak wywołać reakcję paniki. W przypadku fobii swoistej strach jest zawsze nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia, jakie niesie ze sobą obiekt czy sytuacja. Strach i unikanie są tak silne, że przeszkadzają w codziennych zajęciach, pracy czy relacjach i powodują znaczące dolegliwości psychiczne przez okres co najmniej 6 miesięcy. Nawet jeśli zdajesz sobie sprawę, że nie ma to racjonalnego uzasadnienia, fobia swoista może wzbudzić w tobie znaczny lęk. BLF 31.

Fobia swoista (specyficzna). Jakie uczucia budzą w tobie duże wysokości, pająki, węże, igły czy latanie samolotem? Jeśli bardzo je lubisz, to jesteś wyjątkowo nietypowym człowiekiem. Większość ludzi potrafi wskazać jakieś przedmioty czy sytuacje, które przyprawiają ich o nieprzyjemny dreszcz, jeżeli jednak pewne przedmioty lub sytuacje budzą w tobie nieznośny niepokój i jesteś w stanie podjąć nadludzki wysiłek, aby uniknąć kontaktu z nimi, to można podejrzewać, że cierpisz na fobię swoistą. Fobie swoiste łącznie stanowią najczęściej występujące zaburzenie lękowe. WWS 33-34.

Fobia społeczna (społeczne zaburzenie lękowe). Jest to rodzaj intensywnego niepokoju wyodrębniony spośród fobii swoistych, który dotyczy zawstydzenia lub upokorzenia w obecności innych osób. Fobia społeczna to częste zaburzenie. WWS 35.

Można znaleźć wiele list najbardziej rozpowszechnionych rodzajów fobii – różnią się one ich uszeregowaniem. Przedstawiona niżej lista stanowi próbkę typowych fobii swoistych:
– fobie przed zwierzętami (zoofobie)
– akrofobia (lęk wysokości)
– fobia przed jeżdżeniem windą
– fobia samolotowa
– fobie przed wizytą u lekarza lub dentysty
– fobia przed grzmotami i/lub błyskawicami (astrafobia)
– fobia przed widokiem krwi/ran
– fobia przed chorobą (hipochondria)
BLF 31-32.

Wypisy z literatury psychologicznej

Fobie swoiste to często lęki dziecięce, z których nigdy się nie wyrosło. W innych wypadkach mogą one rozwijać się w następstwie traumatycznego zdarzenia, takiego jak wypadek, choroba lub wizyta u dentysty – innymi słowy, mogą być skutkiem warunkowania. Ostatnią przyczyna jest modelowanie w okresie dzieciństwa. Wielokrotne obserwowanie rodzica z fobią swoistą mogą doprowadzić do tego, że u dziecka także się ona rozwinie. BLF 32.

Niekiedy fobia społeczna jest mniej swoista i obejmuje uogólniony strach przed każdą sytuacją społeczną lub grupową, w której czujemy, że możemy być obserwowani lub oceniani. Kiedy twój strach dotyczy szerokiego zakresu sytuacji (np. inicjowanie rozmów, przebywanie w małej grupie ludzi, rozmowa z przełożonym, umawianie się na randki, chodzenie na przyjęcia lub po prostu bycie wśród ludzi), zaburzenie to określa się mianem uogólnionej fobii społecznej. BLF 28.

Określenie „lęk” czasami opisuje chwilowe uczucie zdenerwowania czy niepokoju, które pojawia się w obliczu i w trakcie najróżniejszych wyzwań życiowych – rozmowy o pracę, badania lekarskiego. Używamy go także w kontekście bardziej uporczywych stanów, w tym fobii (lęk przed określoną rzeczą bądź sytuacją: lęk wysokości, lęk przed określonymi zwierzętami bądź owadami, lęk przed podróżami samolotem), lęku społecznego (lęk przed ośmieszeniem, krytyką i/lub odrzuceniem w kontaktach społeczno-towarzyskich), zaburzenia lękowego napadowego (intensywnego uczucia lęku, w którym często wydaje nam się, że zaraz umrzemy albo zwariujemy), zaburzenia stresowego pourazowego (powracających wspomnień okropnych traumatycznych przeżyć wywołujących głębokie cierpienie psychiczne), lęku przed chorobami (kiedy nieustannie obawiamy się choroby lub dolegliwości fizycznych, mimo że badania lekarskie niczego nie wykrywają) oraz zaburzenia lękowego uogólnionego (które charakteryzują częste chwile niepokoju i fizyczne objawy lęku). UPN 224.