Kategoria Ciekawe eksperymenty w witrynie Psychologia Życia Codziennego zawiera opisy najbardziej wpływowych i nietypowych badań psychologicznych, które rzucają światło na to, jak działają nasze umysły i jakie mechanizmy rządzą naszymi decyzjami oraz interakcjami z innymi.
Kategoria Ciekawe eksperymenty jest stworzona dla studentów psychologii, naukowców, nauczycieli oraz wszystkich pasjonatów nauki, którzy pragną poszerzyć swoją wiedzę o ludzkim zachowaniu.
Czy samo używanie takich słów jak „starość” czy „zmarszczki” może sprawić, że poczujemy się staro? Pouczający eksperyment związany z torowaniem przytacza Sławomir Jarmuż w książce „Paradoksalna psychologia. Czyli zdrowy rozsądek na manowcach”
Robert B. Cialdini omawia eksperyment, który uświadamia siłę strategii wywierania wpływu znana jako technika stopy w drzwiachStrategia rozpoczynania od małej prośby, by ostatecznie uzyskać zgodę na prośbę większą, nazywana jest często techniką stopy w drzwiach. Jej skuteczność po raz pierwszy uświadomili psychologom społecznym Jonathan Freedman i Scott Fraser (1966), publikując zadziwiające dane. Wynikały one z eksperymentu, w którym ich współpracownik, pozujący na robotnika, chodził od drzwi do drzwi w pewnej kalifornijskiej dzielnicy mieszkaniowej z dość niecodzienną prośbą. Prosił właścicieli domów, aby zezwolili na umieszczenie w swoim ogródku ogromnej, obskurnej planszy nawołującej: JEDŹ OSTROŻNIE! Oczywiście tylko 17% poproszonych zgodziło się na umieszczenie paskudnej planszy w swoim ogródku. Była jednak taka grupa badanych, którzy zgodzili się na to aż w 76% procentach.
Zaangażowanie i konsekwencja – przytaczając ciekawy eksperyment Robert Cialdini pokazuje, w jak zaskakujący sposób mogą przejawiać się te zjawiskaNajlepszym świadectwem rzeczywistych uczuć czy przekonań człowieka są nie jego słowa, lecz czyny. Obserwatorzy usiłujący wywnioskować, jakie są czyjeś przekonania, bardziej się skupiają na jego działaniach, niż słowach.
Psychologowie wykryli, że podobna prawidłowość obowiązuje też przy wnioskowaniu przez człowieka o jego własnych przekonaniach. Podstawowym źródłem informacji o własnych przekonaniach, postawach czy wartościach jest nasze własne zachowanie.
Dwaj młodzi badacze, Elliot Aronson i Judson Mills, postanowili sprawdzić, czy to prawda, że „ludzie bardziej sobie cenią coś, co uzyskali dzięki własnym, intensywnym wysiłkom, niż to, co przyszło im bez wysiłku”.
Tak się szczęśliwie złożyło, że do sprawdzenia tej hipotezy wybrali właśnie wymagającą wysiłku – bądź nie – inicjację do grupy.
Aronson i Mills stwierdzili, że młode kobiety, które musiały przejść przez kłopotliwą ceremonię, aby wejść do grupy dyskutującej na temat życia seksualnego, przekonały same siebie, iż grupa ta jest interesująca, a uczestnictwo w niej – wartościowe, mimo że autorzy poinstruowali pozostałych uczestników dyskusji, aby byli tak „nudni i bezsensowni, jak to tylko możliwe”.
Na początku drogi zawodowej Jamie [James W. Pennebaker] zafascynował się trzema, pozornie niezwiązanymi z sobą zjawiskami: przyjemnością z mówienia, rolą wykrywania kłamstw i wpływem rozumienia samego siebie na relację umysł-ciało (a szczególnie na stan zdrowia i samopoczucie).
Połączenie tych obserwacji stało się podstawą intrygującej koncepcji, która może pomóc w wyjaśnianiu skutków utrzymywania informacji w tajemnicy oraz konfrontacji z doświadczeniami emocjonalnymi. Po ukończeniu studiów Jamie zaczął wykładać podstawy psychologii grupie 300 studentów pierwszego roku. Pewnego dnia podczas zajęć podzielił ich na małe zespoły złożone z ludzi, którzy nie znali się nawzajem. Osoby przydzielone do danej grupy miały ze sobą rozmawiać przez 15 minut na dowolny temat.
Regularnie prowadzę warsztaty dla profesjonalnych terapeutów poświęcone leczeniu zaburzeń lękowych. Mam zwyczaj rozpoczynania zajęć rozbudowaną i pełną ozdobników wersją metafory wariografu, powszechnie przywoływanej w terapii akceptacji i zaangażowania. Zanim przywitam się z uczestnikami szkolenia i przedstawię, opowiadam im tę historię.
Pewnego dnia do mojego gabinetu wchodzi pewien człowiek – gość, o którym wiem, że zawsze dotrzymuje słowa, jeden z tych, którzy zawsze mówią to, co myślą, i robię to, co mówią. No więc wchodzi do mojego gabinetu z bronią w ręku i mówi:
– Słuchaj, Dave. Weź wszystkie meble, które masz tu w gabinecie, i wynieś je do poczekalni… A jeśli tego nie zrobisz, to cię zastrzelę!
Jednym z wymiarów tożsamości jest poczucie wyższości, czyli przekonanie, że grupa własna jest lepsza od innych. Teoria tożsamości społecznej zakłada, że takie przekonanie jest niemal automatyczną konsekwencją podziału świata społecznego na swoich i obcych w połączeniu z powszechną tendencją do dowartościowania siebie.
Krańcowe poczucie wyższości pozostaje charakterystyczne dla nacjonalizmu, a także narcyzmu kolektywnego. Agnieszka Golec de Zavala i współpracownicy zdefiniowali narcyzm kolektywny jako podbudowane silnymi emocjami, a nierealistyczne przekonanie o wielkości i wybitności własnej grupy, na przykład narodowej lub rasowej.
*
George Bernard Shaw cierpiał z powodu alkoholizmu swego ojca, lecz starał się tym nie przejmować. Kiedyś napisał: „Jeśli nie możesz się pozbyć rodzinnego upiora, możesz jeszcze kazać mu tańczyć”.
W pewnym sensie teoria dysonansu poznawczego opisuje, w jaki sposób zmuszają do tańca swoje upiory – jak próbują pogodzić się z nieprzyjemnymi faktami. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, które są zarówno przykre, jak i nieuchronne. Ludziom pozostaje wtedy jedynie poznawcze minimalizowaniem przykrości związanych z daną sytuacją.
