Deb Dana: Zakotwiczeni. Jak oswoić układ nerwowy dzięki teorii poliwagalnej

W książce Zakotwiczeni. Jak oswoić układ nerwowy dzięki teorii poliwagalnej Deb Dana – psychoterapeutka specjalizująca się w wykorzystaniu wymienionej w podtytule teorii – skupia się na wytwarzaniu zdolności człowieka do regeneracji po urazach psychicznych. Inaczej mówiąc, celem autorki jest wspieranie czytelników w zapobieganiu negatywnym skutkom stresu, co fachowo nazywa się rezyliencją (z łac. resilire – odbić z powrotem, sprężyście odbić się).

Za naukową, empirycznie sprawdzoną podstawę, pozwalającą osiągnąć pozytywne skutki na tym polu posłużyła jej teoria poliwagalna, której nieustannie rosnącą pozycję – zarówno w świecie naukowym, jak i terapeutycznym – obserwujemy co najmniej od kilkunastu już lat. Jak to ujmuje twórca tej teorii Stephen W. Porges, Deb Dana „uczy czytelnika umiejętności bezpiecznego powrotu do swojego ciała”. Umiejętność ta z kolei przyczynia się do wykształcenia się bardziej odpornego układu nerwowego, wspierającego zarówno zdrowie psychiczne, jak i fizyczne.

Deb Dana: Zakotwiczeni. Jak oswoić układ nerwowy dzięki teorii poliwagalnejeń

Autorka proponuje proste ćwiczenia, których podstawowym zadaniem jest odróżnianie rzeczywistych zagrożeń od tych, które generowane są wyłącznie naszym umyśle, a prowadzą do szkodliwych automatycznych reakcji. Z punktu widzenia naszego dobrostanu, reakcje te nie tylko nie służą naszej fizycznej i psychicznej kondycji, ale są także najzwyczajniej zbędne. Krótko mówiąc, czasami najlepszą reakcją jest brak reakcji (nie bójmy się tego, co w istocie nam nie zagraża). Jak zatem oswoić te z gruntu nieprzystosowawcze, autodestrukcyjne mechanizmy, które przynoszą nam tak wiele szkód? Jak skuteczniej „zakotwiczyć” się w poczuciu bezpieczeństwa, przezwyciężać traumy i prowadzić mniej stresujące życie? Tego dowiecie się z lektury. Jestem pewien, że dla wielu z Was książka ta okaże się bardziej pomocna, niż przypuszczacie, czego Wam życzę.

Grzegorz Tomicki

Deb Dana należy do grona tych wnikliwych i potrafiących klarownie przedstawić złożone treści terapeutów, od których dowiedziałem się, jaką rolę może odgrywać teoria poliwagalna zarówno w procesie klinicznym, jak i codziennych interakcjach społecznych. Deb bardzo szybko się za nią opowiedziała i dzięki swoim wyjątkowym obserwacjom i umiejętnościom komunikacyjnym uczyniła ją bardziej przystępną nie tylko jako narzędzie dla terapeutów, ale także jako mapa pomocna w rozumieniu naszych osobistych ról w codziennych interakcjach społecznych. Deb pokazał w swojej pracy, że w doświadczeniu traumy kluczową role odgrywają nie wydarzenia, lecz odczucia cielesne. Jej praca skupia się na podstawowym zagadnieniu dla tych form terapii, które odwołują się do teorii poliwagalnej.

Książka Zakotwiczeni skupia się na trudnym problemie terapeutycznym, jakim jest powrót do bezpieczeństwa odczuwanego przez ciało. Deb Dana chce nam w niej pokazać, jak odzyskać swoje odczucia cielesne, lecz tym razem bez dobrze znanych nam, wbudowanych w nie skojarzeń z jakimiś niebezpiecznymi wydarzeniami. Gdy stworzymy w swoim ciele bezpieczną kotwicę. Możemy bez obawy badać uczucia, które wcześniej były destabilizujące. Taka kotwica zapewnia stabilność, która pozwala na eksplorację i bezpieczne odczuwanie zranień wciąż obecnych w ciele. To z kolei wspiera proces dochodzenia do zdrowia, kiedy układ nerwowy stanie się na tyle odporny, by jednostka umiała się angażować w relacje z otoczeniem, a idąc przez złożony i często nieprzewidywalny świat, dostrzegała w nim to, co budzi radość i ekscytację, a nie poczucie zagrożenia.

Deb Dana w swojej książce doprowadziła do mistrzostwa język pozwalający każdej i każdemu z nas, niezależnie od wykształcenia i zawodu, wykorzystywać jawne działania i ukryte wizualizacje jako formy skutecznych ćwiczeń neuronalnych pozwalających – mówiąc przenośnie – podążać za liną prowadzącą do wewnętrznych uczuć bezpieczeństwa zakotwiczonych dotąd w układzie nerwowym.

Stephen W. Porges

Autor: Deb Dana
Tytuł: Zakotwiczeni. Jak oswoić układ nerwowy dzięki teorii poliwagalnej
Tytuł oryginału: Anchored: How to Befriend Your Nervous System Using Polyvagal Theory
Przekład: Aleksander Gomola
Seria: Psyche/Soma
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce i data wydania: Kraków 2022
Liczba stron: 208
Format: 15,5×23 cm
Oprawa: Miękka ze skrzydełkami
ISBN: 978-83-233-5199-3

Deb Dana – psychoterapeutka specjalizująca się w wykorzystaniu teorii poliwagalnej, wykładowczyni, współzałożycielka Polyvagal Institute, koordynatorka Traumatic Stress Research Consortium w Instytucie Kinseya. Opracowała cykl szkoleń klinicznych  Rhythm of Regulation. W swoich wykładach, przyciągających wielu słuchaczy na całym świecie, objaśnia, jak stosować teorię poliwagalną w terapii osób, które przeżyły traumę. Jej publikacje psychoterapeutyczne to między innymi Teoria poliwagalna w psychoterapii (WUJ 2020) i Teoria poliwagalna w praktyce. Zestaw 50 ćwiczeń (WUJ 2021) oraz The Emergence of Polyvagal-Informed Therapies (wspólnie ze Stephenem W. Porgesem).